Rutas

Ruta 2ª etapa Baiona - A Guarda



Tipo: Lonxitudinal. Roteiro non sinalizado. Ruta no señalizada.

Inicio/Final: Restaurante O Peñasco 3 (Mougás) / A Cabeciña (Mougás)

Distancia Total: ???

Tempo Total: ???

Altitude mínima/máxima: ???

Dificultade: Moderada

Data/Fecha: domingo 22/6/2014

Para ver e descargar a ruta pincha aquí. (pendente de subir ao wikiloc)

Comentarios: Comenzamos...

Podedes ollar as fotos da ruta na sección de fotos.

Ruta 1ª etapa Baiona - A Guarda


Tipo: Lonxitudinal. Roteiro sinalizado con sinais oficiais e non oficiais.Ruta señalizada con señales oficiales y no oficiales.

Inicio/Final: Igrexa de Santa Liberata (Baiona) / Restaurante O Peñasco 3 (Mougás)

Distancia Total: 14,48 kms

Tempo Total: 5  horas

Altitude mínima/máxima: - 102 mts/ 68 mts

Dificultade: Moderada

Data/Fecha: domingo 1/6/2014

Para ver e descargar a ruta pincha aquí.

Comentarios: Comenzamos unha serie de rutas que nos van levar por etapas desde Baiona ata A Guarda. Decidimos facelas por etapas curtas para poder disfrutar con calma non só do entorno paisaxístico senón do entorno cultural e etnográfico. Unhas etapas nas que visitaremos as zonas mais interesantes desde un punto de vista histórico e cultural (Virxe da rocha, batería militar de Silleiro, os petroglifos de Oia, os castros do Sta Tegra, o curro de Mougás...) e paisaxístico (o alto do Facho, as pozas de Mougás, monte da Valga, alto da Portela,...).

Sta Liberata inicio da ruta
Nesta primeira etapa saimos desde Baiona. O punto de saida foi o lugar onde soemos quedar nas nosas saidas, a igrexa de Sta. Liberata, a carón do campo de fútbol do Aral. A igrexa de Sta Liberata comenzouse a construir a finais do século XVII, no ano 1695 en honra a Liberata que foi crucificada e martirizada xunto as súas 8 irmás e a súa nodriza. A igrexa é de estilo italiano e plateresco e na súa fachada pode observarse os escudos de Baiona e Galicia.

A virxe da Rocha en obras
Deixamos Sta Liberata e pasamos por detrás do campo do fútbol do Aral, pasamos polo parque infantil dos Tendais e imos ata a rotonda onde comenza a estrada que sube ao alto da Groba, aos poucos metros a man esquerda atopamos unha fonte que ainda garda a inscripción franquista, e uns metros mais arriba pero a man dereita atopamos a primeira cruz dunha serie que forman parte do via crucis do monte de Sansón ou San Roque que nos levan directamente á Virxe da Rocha, este Via Crucis culmina en tres cruces representación do calvario a espaldas da estatua da Virxe da rocha. A estatua é un dos monumentos mais recoñecibles de Baiona. A primeira pedra colocouse en 1910 pero non se inauguraría ata 20 anos despois, en setembro do ano 1930. O proxecto xorde por iniciativa do industrial Laureano Salgado e encargoullo ao arquitecto porriñés Antonio Palacios. O monumento está feito en granito, agás a cara e as mans feitas en mármol de Carrara obra do escultor madrileño Ángel García Díaz e o nimbo crucífero que está enriba da coroa que está feito con cerámica de reflexos metálicos.  A estatua mide uns 11 metros de altura e estás a uns 100 metros sobre o nivel do mar. Da idea orixinal a como quedou a escultura hai algunhas diferencias, por exemplo, a barca actual que é un mirador, ía ser nun principio unha carabela de ferro, e na man esquerda ía soster un faro con luz, idea que ao final se rexeitou. Tamén o pano e a coroa que ten a virxe por riba da cabeza se fixeron en mármol pero tivo que haber algún cambio porque ao final están feitas en granito. Na idea orixinal tamén se tiña proxectado facer unha cripta para enterrar galegos ilustres e unhas escaleiras cun miradoiro, ambas ideas non se levaron a cabo. Podedes ler un interesante artigo sobre a Virxe da Roca na web do Instituto de estudos miñoranos. No momento no que fixemos a ruta, a estatua estaba cuberta de andamiaxes porque están arranxando o arco que está por riba da cabeza da virxe e facendo unha limpeza do monumento.

Miradoiro de madeira
Xusto detrás da virxe hai un parque infantil e unhas mesas e un asador, fixádeos ben porque o camiño segue pola montaña a carón do asador, está sinalizado con ruta oficial de PRG e GR. Se subimos de frente imos polo PRG que nos vai levar ata o alto da Groba, temos que coller á dereita polo GR por un camiño que nos leva pegado á costa, de todos modos está sinalizado con flechas verdes. Seguimos o camiño e vai chegar ata a estrada que sube ata o alto da Groba, temos que cruzar a estrada e coller unha pista forestal polo monte que nos volve a levar outra vez á estrada pero un pouco mais arriba, xusto no parque infantil de San Antón e por riba da ponte da autoestrada Vigo-Baiona. Cruzamos a ponte da autoestrada e a man dereita collemos a estrada de Baredo.

Ao pouco de coller a estrada, temos que cambiar ao carril esquerdo e coller unha pista forestal que nos vai levar polo monte entre piñeiros e que vai a dar á estrada de Baredo. Andamos uns metros pola estrada de Baredo e collemos un pequeno camiño á dereita chamado Torre que nos vai levar ata un cruce coa estrada que baixa ata Igrexa. Nese cruce temos que coller de frente, polo barrio das Cadeiras. Pasando o cruce de frente collemos a poucos metros un camiño á dereita que vai estar sinalizado como GR 58 e que nos vai levar ata a estrada que sube ata a batería militar.

O antigo cuartel militar
Subimos por esas estrada e aos poucos metros a man dereita vemos un parque infantil, en bastante mal estado, o parque de cabo Silleiro, que foi feito nun antigo vertedoiro para recuperar a zona, é unha mágoa que se esté volvendo a abandoar. Uns metros mais arriba hai un miradoiro de madeira desde o que podemos observar Baredo, as illas Cíes, Monteferro e as illas Estelas.

Seguimos a estrada sen abandonar a marxe dereitaa e chegamos ata o antigo cuartel e a batería de Cabo Silleiro. A batería militar J4 de Cabo Silleiro xunto a batería J3 de Monteferro se crearon a finais da Guerra Civil para defender a entrada da ría dun ataque que nunca tivo lugar. A batería militar está composta por 4 cañóns e diferentes postos, entre eles un cuartel que se atopan ao lado do faro de Cabo Silleiro. A batería deixou de funcionar co fin da mili obrigatoria e ata 1998 estivo vixiada por un retén, a partir de ahí foi abandoada. Os 4 cañóns se poden observar desde a estrada Baiona - A Guarda. Nós os visitamos desde fora y por dentro do cuartel, onde hai mais de 200 metros de galerías que levan aos 4 cañóns, que están sellados. Tamén se pode ir ata ao posto de telemetría que está pegado ao cuartel, así como ás vivendas do sarxento e o capellán, en ruinas, que están antes de chegar ao cuartel. Así mesmo xusto detrás do faro hai un posto de control, tamén en ruinas, pero que ten unhas vistas moi chulas, iso si a subida ten a súa dificultade.
Un cañón

Deixamos o cuartel e voltamos pola estrada por onde viñemos e voltamos ata o miradoiro, xusto enfrente no outro lado da estrada hai un camiño que nos vai levar pola parte de atrás do alto de Cabo Silleiro. Chegamos ata unha pequena laguna, que nesta época do ano xa se está a quedar sen auga e subimos ata o cumio do alto, onde temos unhas fermosas vistas do atlántico e do faro de cabo Silleiro que está xusto debaixo dese alto.

Volvemos a coller o camiño polo que viñemos, imos ata o miradoiro e  collemos para abaixo polo mesmo camiño que vimos desde Baredo. Chegamos ata un cruce, se collemos á esquerda voltariamos para Baredo, así que collemos pola dereita por un camiño que nos vai levar polo monte pero sempre mirando para o Atlántico, ese camiño chámase A carreira vella. O camiño nos leva bordeando o monte ata un cruce, se collemos á esquerda imos para arriba ata o outeiro do home. Collemos á dereita e nos vai ir baixando pouco a pouco ata estrada da costa Baiona - A guarda, antes imos ver desde arriba o barrio de As mariñas, un conxunto de casas que están pasando o Talaso.
As vistas desde o alto de Silleiro

Chegamos ata a estrada e temos que cruzar de carril e coller un camiño que nos leva pegadiño á costa e que vai pasar por detrás dunha piscifactoría de pPescanova e do camping Mougás. A esta zona chámase As Barxas. Ese mesmo camiño vólvenos a levar ata a estrada a uns poucos metros do final da ruta que é o parking do restaurante O Peñasco 3.

O mellor: a visita histórica de varios puntos, ainda que como nós somos de aquí temos xa moi vistas non deixan de ser moi interesantes. O peor: que non haxa un camiño xusto por detrás do Faro de Silleiro para acortar, habelo haino pero está totalmente cuberto por toxos e helechos o que fai imposible seguilo.

Podedes ollar mais fotos da ruta na sección de fotos.

Comentarios: Comenzamos una serie de rutas que nos van a llevar por etapas desde Baiona hasta A Guarda. Decidimos hacerlas por etapas cortas para poder disfrutar con calma no sólo del entorno paisajístico sino del entorno cultural y etnográfico. Unas etapas en las que visitaremos las zonas más interesantes desde un punto de vista histórico y cultural (Virxe da rocha, batería militar de Silleiro, los petroglifos de Oia, los castros del Sta Tegra, el curro de Mougás...) y paisajístico (o alto do Facho, as pozas de Mougás, monte da Valga, alto de A Portela,...).
Via crucis


En esta primeira etapa salimos desde Baiona. El punto de salida fue el lugar donde solemos quedar en nuestras salidas, la iglesia de Sta. Liberata, al lado del campo de fútbol del Aral. La iglesia de Sta Liberata se comenzó a construir a finales del sigloo XVII, en el año 1695 en honor a Liberata que fue crucificada y martirizada junto a sus 8 hermanas y su nodriza. La iglesia es de estilo italiano y plateresco y en su fachada puede observarse los escudos de Baiona y Galicia.

El faro de Cabo Silleiro
Dejamos Sta Liberata y pasamos por detrás del campo del fútbol del Aral, pasamos por el parque infantil de os Tendais y vamos hasta la rotonda donde comienza la carretera que sube al alto de A Groba, a los pocos metros a mano izquierda encontramos una fuente que aún guarda la inscripción franquista, y unos metros más arriba pero a mano derecha encontramos la primera cruz de una serie que forman parte del via crucis del monte de Sansón o San Roque que nos llevan directamente  a la Virxe da Rocha, este Via Crucis culmina en tres cruces representación del calvario a espaldas de la estatua de la Virxe da rocha. La estatua es uno de los monumentos más reconocibles de Baiona. La primera piedra se colocó en 1910 pero no se inauguraría hasta 20 años después, en setiembre del año 1930. El proyecto surge por iniciativa del industrial Laureano Salgado y se lo encargó al arquitecto porriñés Antonio Palacios. El monumento está hecho en granito, excepto la cara y las manos hechas en mármol de Carrara obra del escultor madrileño Ángel García Díaz y el nimbo crucífero que está encima de la corona que está hecho con cerámica de reflejos metálicos. La estatua mide unos 1 metros de altura y está unos 100 metros sobre el nivel del mar. De la idea original a como quedó la escultura hay algunas diferencias, por ejemplo, la barca actual que es un mirador, iba a ser en un principio una carabela de hierro, y en la mano izquierda iba a sostener un faro con luz, idea que al final se rechazó. También el paño y la corona que tiene la virgen por encima de la cabeza se hicieron en mármol pero tuvo que haber algún cambio porque al final están hechas en granito. En la idea original también se tenía proyectado hacer una cripta para enterrar gallegos ilustres y unas escaleras con un mirador, ambas ideas no se llevaron a cabo. Podéis leer un interesante artículo sobre la Virxe da Roca en la web del Instituto de estudos miñoranos. En el momento en el que hicimos la ruta, la estatua estaba cubierta de andamiajes porque están arreglando el arco que está por encima de la cabeza de la virgen y haciendo una limpieza del monumento.

Baredo
Justo detrás de la virgen hay un parque infantil y unas mesas y un asador, fijaos bien porque el camino sigue por la montaña al lado del asador, está señalizado con ruta oficial de PRG y GR. Si subimos de frente vamos por el PRG que nos va a llevar hasta e alto de A Groba, tenemos que coger a la derecha por el GR por un camino que nos lleva pegado a la costa, de todos modos está señalizado con flechas verdes. Seguimos el camino y va a llegar hasta la carretera que sube hasta el alto de A Groba, tenemos que cruzar la carretera y coger una pista forestal por el monte que nos vuelve a llevar otra vez a la carretera pero un poco más arriba, justo en el parque infantil de San Antón y por encima del puente de la autopista Vigo-Baiona. Cruzamos el puente de la autopista y a mano derecha cogemos la carretera de Baredo.

Al poco de coger la carretera, tenemos que cambiar al carril izquierdo y coger una pista forestal que nos va a llevar por el monte entre pinos y que va a dar a la carretera de Baredo. Andamos unos metros por la carretera de Baredo y cogemos un pequeño camino a la derecha llamado Torre que nos va a llevar hasta un cruce con la carretera que baja hasta la iglesia. En ese cruce tenemos que coger de frente, por el barrio de As Cadeiras. Pasando el cruce de frente cogemos a pocos metros un camino a la derecha que va a estar señalizado como GR 58 y que nos va a llevar hasta la carretera que sube hasta la batería militar.
Uno de los cañones

Subimos por esa carretera y a los pocos metros a mano derecha vemos un parque infantil, en bastante mal estado, el parque de cabo Silleiro, que fue hecho en un antiguo vertedero para recuperar la zona, es una pena que se esté volviendo a abandonar. Unos metros más arriba hay un mirador de madera desde el que podemos observar Baredo, las islas Cíes, Monteferro y las islas Estelas.

Seguimos la carretera sin abandonar el margen derecho y llegamos hasta el antiguo cuartel y la batería de Cabo Silleiro. La batería militar J4 de Cabo Silleiro junto a la batería J3 de Monteferro se crearon a finales de la Guerra Civil para defender la entrada de la ría de un ataque que nunca tuvo lugar. La batería militar está compuesta por 4 cañones y diferentes puestos, entre ellos un cuartel que se encuentran al lado del faro de Cabo Silleiro. La batería dejó de funcionar con el fin de la mili obligatoria y hasta 1998 estuvo vigilada por un retén, a partir de ahí fue abandonada. Los 4 cañones se pueden observar desde la carretera Baiona - A Guarda. Nosotros los visitamos desde fuera y por dentro del cuartel, donde hay más de 200 metros de galerías que llevan a los 4 cañones, que están sellados. También se puede ir hasta el puesto de telemetría que está pegado al cuartel, así como a las viviendas del sargento y el capellán, en ruinas, que están antes de llegar al cuartel. Así mismo justo detrás del faro hay un puesto de control, también en ruinas, pero que tiene unas vistas muy chulas, eso sí la subida tiene a su dificultad.
Descendiendo por las galerías del cuartel

Dejamos el cuartel y volvemos por la carretera por donde vinimos y volvemos hasta el mirador, justo enfrente en el otro lado de la carretera hay un camino que nos va a llevar por la parte de atrás del alto de Cabo Silleiro. Llegamos hasta una pequeña laguna, que en esta época del año ya se está a quedar sin agua y subimos hasta la cumbre del alto, donde tenemos unas hermosas vistas del Atlántico y del faro de Cabo Silleiro que está justo debajo de ese alto.

Volvemos a coger el camino por el que vinimos, vamos hasta el mirador y  cogemos para abajo por el mismo camino que vinimos desde Baredo. Llegamos hasta un cruce, si cogemos a la izquierda volveríamos para Baredo, así que cogemos por la dereicha por un camino que nos va a llevar por el monte pero siempre mirando para el Atlántico, ese camino se llama A carreira vella. El camino nos lleva bordeando el monte hasta un cruce, si cogemos a la izquierda vamos para arriba hasta el otero de O home. Cogemos a la derecha y nos va a ir bajando poco a poco hasta la carretera estrada de la costa Baiona - A Guarda, antes vamos a ver desde arriba el barrio de As mariñas, un conjunto de casas que están pasando el Talaso.
Vistas desde el alto de Silleiro

Llegamos hasta la carretera y tenemos que cruzar de carril y coger un camino que nos lleva pegadito a la costa y que va a pasar por detrás de una piscifactoría de Pescanova y del camping Mougás. Esta zona se llama As Barxas. Ese mismo camino nos vuelve  a llevar hasta la carretera a unos pocos metros del final de la ruta que es el  parking del restaurante O Peñasco 3.

Lo mejor: la visita histórica de varios puntos, aunque como nosotros somos de aquí tenemos ya muy vistos no dejan de ser muy interesantes. Lo peor: que no haya un camino justo por detrás del Faro de Silleiro para acortar, haber lo hay pero está totalmente cubierto por tojos y helechos lo que hace imposible seguirlo.

Podéis mirar más fotos de la ruta en la sección de fotos.

Ruta por Monteferro



Tipo: Circular. Roteiro sinalizado e non sinalizado.

Inicio/Final: Enfronte do centro social Ureca (San Pedro de Ramallosa- Nigrán)

Distancia Total: 12,47 kms

Tempo Total: 3 horas 20 minutos (2 horas 40 minutos en movimento)

Altitude mínima/máxima: 3 mts/144 mts

Dificultade: Fácil

Data/Fecha: domingo 18/5/2014

Para ver e descargar a ruta pincha aquí.

Comentarios: Ruta agradable e doada de facer, agás un par de costas o camiño percorre sendas practicamente chás e pegadas á costa. Unha ruta que nos levará a coñecer varios elementos de diferentes épocas históricas (como os petroglifos, o templo Votivo de Panxón, monumento da mariña...), así como a paisaxe esquistosa de Monteferro. Comenzamos a ruta na rotonda da entrada da autopista na estrada Vigo - Baiona. Xusto alí collemos o sendeiro do rio Muiños que desemboca en praia América.
Comenzo da ruta

Percorremos o pequeno tramo da senda do río Muiños ata súa desembocadura en Praia América, cruzamos a estrada e seguimos o camiño polo paseo de Praia América. A idea era seguir polo paseo da praia de Panxón pero por mor das tormentas do inverno o paseo está en obras e pechado o acceso ao público polo que tiramos directamente pola area da praia.

Así chegamos ata a rotonda do porto de Panxón, ahí nos desviamos uns metros á dereita e visitamos a primeira das xoias do noso percorrido o templo Votivo de Panxón. O Templo Votivo do Mar é un templo católico adicado a San Xoán Bautista, tamén coñecido como igrexa parroquial de San Xoán de Panxón. Situado na parroquia do mesmo nome pertencente ao concello de Nigrán. Este edificio foi deseñado polo arquitecto galego Antonio Palacios Ramilo autor de obras como o Palacio de Comunicacións de Madrid, o Teatro García Barbón de Vigo ou a Virxe da Rocha de Baiona. A súa construción tivo lugar entre 1932 e 1937. A planta é de cruz latina e na súa fachada se atopa unha torre alta de 30 m. Esta torre foi creada en forma de faro, co fin de que os mariñeiros a localizaran e servira de guía para chegar a terra (cando se fixo o templo a paisaxe non estaba tan edificada). Adosada a esta torre e ainda mais elevada se sitúa unha torre cilíndrica que diríamos que se trata dun minarete que xunto á bóveda son unha referencia ao arte musulmán. 
Desembocadura do río Muiños


Baixamos as escaleiras que dan ao arco xermánico que está a carón do templo Votivo. Os restos da antiga igrexa parroquial de San Xoán de Panxón, co seu magnífico arco de ferradura, son unha das escasas mostras da arte xermánica que se conserva en Galicia. Pola súa importancia, este espazo ostenta o carácter de Ben de Interese Cultural dende o ano 1964. Na actualidade podemos contemplar restos da ábsida cuadrangular, á que da entrada o arco triunfal de ferradura. Este indentificouse na década dos anos 30 do pasado século cando se pensaba na ampliación do pequeno templo parroquial. En 1936 identificouse, formando parte dun muro próximo, unha lauda, ou tapa de sarcófago, con decoración de tipo estola, que posteriormente se trasladou á ábsida do templo. As características da decoración invitan a situala no período suevo (s. V-VII).
Arco visigodode Panxón

Seguimos o camiño e tomamos á dereita pola estrada que va desde Panxón a Monteferro e aos poucos metros nos atopamos coa praia da Madorra. Tamén recibe o nome de praia do Castro, quizais pola existencia dalgún asentamento castrexo na punta que separa esta praia da de Panxón. O areal mide preto de 300 metros que con marea baixa se extende en 40 metros mais. Hai pouco se gravaron escenas para a película A praia dos afogados baseada na novela de Domingo Villar.
Praia de A Madorra

Rematando a praia da Madorra collemos unha pequena estrada á esquerda que está sinalizada e que nos vai levar ata o comenzo da ruta circular por Monteferro. Antes, a estrada nos leva pola praia de Area Fofa, tamén chamada a praia do Farruco e a cala de Arribas brancas, e transcurre ben sinalizada entre varias casas e chalets, ata que chegamos á bifurcación do inicio da ruta circular de Monteferro. Na bifurcación nos atopamos con 4 camiños, o da esquerda é a rúa Seixos negros que nos leva á praia de Portocelo, o da dereita é unha pista de terra que é o camiño por onde imos volver e nos quedan os dous camiños que atopamos de frente: un é a rúa Portocelo e o outro unha pista de terra que é realmente por onde se fai a ruta circular de Monteferro. Esta pista está ben sinalizada e é unha pista de terra que transcurre entre piñeiros e eucaliptos e nos leva ata un cartel indicativo do petroglifo das Penisas pequenas, sen embargo, preferimos non coller este camiño e optamos por coller a rúa Portocelo porque o camiño ainda que non sinalizado nos leva pegado á costa e podemos disfrutar das calas, da costa e do mar de Monteferro e nos deixa a carón do petroglifo tamén.
As penisas pequenas

Collemos entón a rúa Portocelo que transcurre por un camiño de terra ata chegar a un lavadeiro, a partir de ahí o camiño faise estreito e vai pasar preto das calas e entre piñeiros. O camiño está sen sinalizar pero é doado de seguir porque vai pegado sempre ao litoral. Despois de pasar varias calas, imos divisinado as illas Estelas, ata que chegamos a un punto en que o camiño se cruza cunha pista un pouco ancha, ahí se collemos para arriba imos dar co indicativo do petroglifo das Penisas pequenas. 


O petroglifo de As penisas pequenas, tamén chamado O do Coello ten a súa importancia por presentar a meirande concentración de muiños rupestres de Galicia: un total de veintiún muiños naviculares de sección lonxitudinal unidos entre si mediante surcos. Este tipo de muiños de soporte fixo é característico da zona comprendida entre o norte de Portugal e o norte da ría de Vigo. Estes muiños son uns ocos na pedra que se utilizaban para moer vexetais ou minerais. Ademáis dos muiños aparecen figuras circulares, cazoletas e 6 podomorfos, ou sexa, 6 figuras con forma de pé. O petroglifo está datado no neolítico.
Miradoiro coas Estelas de fondo

Deixamos o petroglifo e comenzamos a subir unha pendente. A poucos metros do petroglifo atopamos un miradoiro cunhas excelentes vistas das illas Estelas. Alí hai un panel informativo cunha foto panorámica coa toponimia que vemos desde o miradoiro e inclusodalgún naufraxio. As illas Estelas están formadas por dúas illas chamadas a de dentro e a de fora e un conxunto de illotes pequenos aillados chamados As serralleiras.

Seguimos subindo e ao chegar ao alto da costa nos atoparemos cuhas mesas e se pode ollar unha das garitas do antigo cuartel militar. Atentos porque xusto antes de chegar ás mesas, a man esquerda, hai un pequeno camiño non sinalizado que nos da a un espectacular miradoiro que ten unha rosa dos ventos no chan ao borde dun acantilado que merece a pena visitar.
Faro de Punta Lameda

Paramos nas mesas a facer o avituallamento, e seguimos o camiñopor unha pista de terra na que nos cruzamos cunha das garitas e unha batería do antigo cuartel militar das que falaremos mais adiante. Ahí collemos á esquerda por unha pista de terra que nos vai baixar ata o faro de Punta Lameda. O faro de punta Lameda é un pequeno faro que ten nunha das paredes da rocha unha zona para entrenar a escalada.

Subimos pola pista de terra que vai dirección Patos ata que chegamos a un cruce con outra pista de terra. Á esquerda iríamos a dar á estrada que sube a Monteferro e á dereita ao antigo cuartel militar. Collemos á dereita e a uns 300 metros nos atopamos a outra garita do cuartel. Noutro tempo o cuartel que se atopaba entre unha garita e a outra tiña restrinxido o paso.
Batería militar

O cuartel creouse en diciembre de 1936 cando se instalaron os dous primeiros cañóns. A batería militar J3 tiña como obxetivo defender xunto á batería militar J4 de Cabo Silleiro defender a costa, ataques que nunca se produciron. En 1940 incorporouse un tercer cañón (que é o primeiro que vimos antes de baixar ao faro). Ao pasar a garita vemos os barracóns a man esquerda e a primeira batería co seu foso a man dereita. Un pouco mais adiante, a man esquerda atopamos o posto de telemetría e a man dereita o foso onde se atopaba o 2º cañón (que xa non está). E uns metros mais adiante a garita e o 3º cañón que foron os que vimos antes de baixar ao faro.
Monumento á Mariña

Ao chegar ao terceiro cañón collemos unha pista de terra á esquerda que nos vai levar ata o alto de Monteferro. Cando chegamos ao alto nos atopamos cun miradoiro e cunhas mesas e ao fondo vemos o monumento á mariña mercante universal. Para a súa financiación abriuse unha suscripción popular. O 28 de xullo de 1924 celebrouse o acto de colocación da primeira pedra e o 16 de xullo de 1928 tivo lugar a súa inauguración.  Ten 25 metros de altura. Empregáronse na súa construcción 7000 toneladas de pedra. A virxe é obra dun escultor madrileño e pesa 16 toneladas e mide 4 metros e está formada por 24 bloques de granito sacados dunha canteira de Castrelos.

Deixamos o monumento e collemos á pista que está enfrente do final da estrada que sube ao monumento e que nos baixa ata o cruce do comenzo da ruta circular de Monteferro e de ahí volvemos por onde viñemos.

O mellor da ruta a paisaxe e que é moi doada de facer, e o peor pois non hai nada malo agás a mala conservación do cuartel militar. 

Podedes ollar mais fotos da ruta na sección de fotos.


Comentarios: Ruta agradable y fácil de hacer, excepto un par de cuestas el camino recorre sendas prácticamente llanas y pegadas a la costa. Una ruta que nos llevará a conocer varios elementos de diferentes épocas históricas (como los petroglifos, el templo Votivo de Panxón, monumento de la marina...), así como el paisaje esquistoso de Monteferro. Comenzamos la ruta en la rotonda de la entrada de la autopista en la carretera Vigo - Baiona. Justo allí cogemos el sendero del río Muiños que desemboca en playa América.
Río Muiños

Recorremos el pequeño tramo de la senda del río Muiños hasta su desembocadura en Playa América, cruzamos la carretera y seguimos el camino por el paseo de Playa América. La idea era seguir por el paseo de la playa de Panxón pero por causa de las tormentas del invierno el paseo está en obras y cerrado el acceso al público por lo que tiramos directamente por la arena de la playa.
Playa América

Así llegamos hasta la rotonda del puerto de Panxón, ahí nos desviamos unos metros a la derecha y visitamos la primera de las joyas de nuestro recorrido: el templo Votivo de Panxón. El Templo Votivo del Mar es un templo católico dedicado a San Juan Bautista, también conocido como iglesia parroquial de San Xoán de Panxón. Situado en la parroquia del mismo nombre perteneciente al municipio de Nigrán. Este edificio fue diseñado por el arquitecto gallego Antonio Palacios Ramilo autor de obras como el Palacio de Comunicaciones de Madrid, el Teatro García Barbón de Vigo o la Virgen de la Roca de Baiona. Su construcción tuvo lugar entre 1932 y 1937.  La planta es de cruz latina y en su fachada se encuentra una torre alta de 30 m. Esta torre fue creada en forma de faro, con el fin de que los marineros la localizaran y sirviera de guía para llegar a tierra(cueando se hizo este templo el paisaje no estaba tan edificado). Adosada a esta torre y aún más elevada se sitúa una torre cilíndrica de la cual diríamos que se trata de un minarete que junto a la bóveda son una referencia al arte musulmán.
Templo Votivo

Bajamos las escaleras que dan al arco germánico que está al lado del templo Votivo. Los restos de la antigua iglesia parroquial de San Xoán de Panxón, con su magnífico arco de herradura, son una de las escasas muestras del arte germánico que se conserva en Galicia. Por su importancia, este espacio ostenta el carácter de Bien de Interés Cultural desde el año 1964. En la actualidad podemos contemplar restos del ábside cuadrangular, al que da entrada el arco triunfal de herradura. Este se indentificó en la década de los años 30 del pasado siglo cuando se pensaba en la ampliación del pequeño templo parroquial. En 1936 se identificó, formando parte de un muro próximo, una lauda, o tapa de sarcófago, con decoración de tipo estola, que posteriormente se trasladó al ábside del templo. Las características de la decoración invitan a siturala en el período suevo (s. V-VII).

Seguimos el camino y tomamos a la derecha por la carretera que va desde Panxón a Monteferro y a los pocos metros nos encontramos con la playa de A Madorra. También recibe el nombre de playa de O Castro, quizás por la existencia de algún asentamiento castreño en la punta que separa esta playa de la de Panxón. El arenal mide cerca de 300 metros que con marea baja se extiende en 40 metros más. Hace poco se grabaron escenas para la película A praia dos afogados basada en la novela de Domingo Villar.
Playa de A Madorra

Acabando la playa de A Madorra cogemos una pequeña carretera a la izquierda que está señalizada y que nos va a llevar hasta el comienzo de la ruta circular por Monteferro. Antes, la carretera nos lleva por la playa de Area Fofa, también llamada la playa de O Farruco y la cala de Arribas brancas, y transcurre bien señalizada entre varias casas y chalets, hasta que llegamos a la bifurcación del inicio de la ruta circular de Monteferro. En la bifurcación nos encontramos con 4 caminos, el de la izquierda es la calle Seixos negros que nos lleva a la playa de Portocelo, el de la derecha es una pista de tierra que es oel camino por donde vamos  a volver y nos quedan los dos caminos que encontramos de frente: uno es la calle Portocelo y el otro una pista de tierra que es realmente por donde se hace la ruta circular de Monteferro. Esta pista está bien señalizada y es una pista de tierra que transcurre entre pinos y eucaliptos y nos lleva hasta un cartel indicativo del petroglifo de As Penisas pequenas, sin embargo, preferimos no coger este camino y optamos por coger la calle Portocelo porque el camino aunque no señalizado nos lleva pegados a la costa y podemos disfrutar de las calas, de la costa y del mar de Monteferro y nos deja al lado del petroglifo también.

El petroglifo de As penisas pequenas, también llamado O do Coello tiene su importancia por presentar la mayor concentración de molinos rupestres de Galicia: un total de veintiún molinos naviculares de sección longitudinal unidos entre si mediante surcos. Este tipo de molinos de soporte fijo es característico de la zona comprendida entre el norte de Portugal y el norte de la ría de Vigo. Estos molinos son unos huecos en la piedra que se utilizaban para moler vegetales o minerales. Además de los molinos aparecen figuras circulares, cazoletas y 6 podomorfos, o sea, 6 figuras con forma de pie. El petroglifo está datado en el Neolítico.
Rosa de los vientos

Dejamos el petroglifo y comenzamos a subir una pendiente. A pocos metros del petroglifo encontramos un mirador con unas excelentes vistas de las islas Estelas. Allí hay un panel informativo con una foto panorámica con la toponimia que vemos desde el mirador e incluso de algún naufragio. Las islas Estelas están formadas por dos islas llamadas "a de dentro y a de fora" y un conjunto de islotes pequeños aislados llamados As serralleiras.

Seguimos subiendo y al llegar al alto de la costa nos encontraremos con unas mesas y se puede mirar una de las garitas del antiguo cuartel militar. Atentos porque justo antes de llegar a las mesas, a mano izquierda, hay un pequeño camino no señalizado que nos llevaa a un espectacular mirador que tiene una rosa de los vientos en el suelo al borde de un acantilado que merece la pena visitar.
Faro de Punta Lameda

Paramos en las mesas a hacer el avituallamiento, y seguimos el camino por una pista de tierra en la que nos cruzamos con una de las garitas y una batería del antiguo cuartel militar de las que hablaremos más adelante. Ahí cogemos a la izquierda por una pista de tierra que nos va a bajar hasta el faro de Punta Lameda. El faro de punta Lameda es un pequeno faro que tieen en una de las paredes de la roca una zona para entrenar la escalada.

Subimos por la pista de tierra que va dirección Patos hasta que llegamos a un cruce con otra pista de tierra. A la izquerda iríamos a dar  a la carretera que sube a Monteferro y a la derecha al antiguo cuartel militar. Cogemos a la derecha y a unos 300 metros nos encontramos la otra garita del cuartel. En otro tiempo el cuartel que se encontraba entre una garita y la otra tenía restringido el paso.
Garita

El cuartel se creó en 1936 cuando se instalaron los dos primeros cañones. La batería militar J3 tenía como objetivo junto a la batería militar J4 de Cabo Silleiro defender la costa, de ataques que nunca se produjeron. En 1940 se incorporó un tercer cañón (que es el primero que vimos antes de bajar al faro). Al pasar la garita vemos los barracones a mano izquierda y la primera batería con su foso a mano derecha. Un poco más adelante, a mano izquierda encontramos el puesto de telemetría y a mano derecha el foso donde se encontraba el 2º cañón (que ya no está). Y unos metros más adelante la garita y el 3º cañón que fueron los que vimos antes de bajar al faro.

Monumento a la Marina
Al llegar al tercer cañón cogemos una pista de tierra a la izquierda que nos va a llevar hasta el alto de Monteferro. Cuando llegamos al alto nos encontramos con un mirador, un edificio en ruinas que era el puesto de mando del cuartel y con unas mesas y al fondo vemos el monumento a la mariña mercante universal. Para su financiación se abrió una suscripción popular. El 28 de julio de 1924 se celebró el acto de colocación de la primera piedra y el 16 de julioo de 1928 tuvo lugar su inauguración. Tiene 25 metros de altura. Se emplearon en su construcción 7000 toneladas de piedra. La virgen es obra de un escultor madrileño y pesa 16 toneladas y mide 4 metros y está formada por 24 bloques de granito sacados de una cantera de Castrelos.

Dejamos el monumento y cogemos la pista que está enfrente del final de la carretera que sube al monumento y que nos baja hasta el cruce del comienzo de la ruta circular de Monteferro y de ahí volvemos por donde vinimos.
Lo mejor de la ruta el paisaje y que es muy fácil de hacer, y lo peor... pues no hay nada malo excepto la mala conservación del cuartel militar.



Podéis mirar más fotos de la ruta en la sección de fotos
Ruta V andaina pola defensa da serra do Galiñeiro


Tipo: Circular. Roteiro non sinalizado. ( Foi sinalizado pola organización do evento/Fue señalizado por la organización del evento).

Inicio/Final: Ermida de As Neves (Erville)

Distancia Total: 8,67 kms

Tempo Total: 3 horas 35 minutos (2 horas e 26 minutos en movimento)

Altitude mínima/máxima: 462 mts/701 mts

Dificultade: Moderada

Data/Fecha: domingo 11/5/2014

Para ver e descargar a ruta pincha aquí.

O noso grupo ao comenzo da andaina
Comentarios: Voltamos de novo á serra do Galiñeiro (podedes ver mais abaixo a outra ruta que fixemos), neste caso, para participar na V andaina pola defensa da serra do Galiñeiro organizada por diferentes colectivos, e que como todos os anos ten como finalidade o coñecemento e preservación da riqueza non só paisaxística desta serra senón do seu valor etnográfico  xeolóxico e biolóxico. Miradoiros naturais con espectaculares vistas que son os seus cumios, hábitats como o bosque atlántico, petroglifos como o de Auga da Laxe e mámoas, muiños de auga, as augas superficiais e subterráneas que abastecen o embalse de Zamáns... son algúns dos elementos que fan desta serra un ecosistema único que merece a pena ser protexido. 

Este ano pídese que a serra do Galiñeiro sexa declarada Parque Natural para evitar a sombra da construcción dun parque eólico ou dunha canteira. Neste enderezo podedes ler o manifesto desta V andaina. Pinchade aquí.
A cabeza da multitudinaria andaina

A ruta comenza na parroquia de Erville (Mos). Na estrada de Porriño a Gondomar, no alto de San Cosme, se ides dirección Porriño hai un cruce sinalizado a man dereita que nos indica Erville. Unha vez chegamos a Erville collemos a estrada que pasa polo centro cultural de Erville e seguimos esa estrada costa arriba ata chegar a un cruce, collemos á esquerda e  xa nos leva ata a Ermida da nosa señora das Neves que queda no alto do monte. Alí empezamos esta ruta.

Esta ruta non está sinalizada, o estivo pola organización, así que vos é imprescindible levar GPS ou móvil cun programa lector de rutas. Saimos dirección ao Coto do mediodía que bordeamos e non subimos. O Coto do mediodía é un monumental reloxio solar natural utilizado durante moitos anos con este fin polos veciños de Zamáns. 
O embalse de Zamáns

Rodeado o Coto do mediodía chegamos a un cruce de camiños onde hai unha fonte e sinais indicativos de PRG, collemos á dereita por unha pista forestal que baixa, logo viramos á esquerda e comenzamos unha subida con vistas ao embalse de Zamáns.

Seguimos ascendendo e chegamos ata o nacemento do río Zamáns, tapizado por unha das formacións vexetais máis valiosas da serra: a carrasqueira húmida atlántica. Esta queda a un lado do camiño e se non chega a ser porque estaba sinalizada a pasamos sen darnos conta.

De ahí ascendemos ata a Boca do lobo, unha portela natural no cumieiro da serra desde a cal poderemos admirar as paisaxes do Val Miñor e a Ría de Vigo. Aos pés da Boca do Lobo derrámase un vasto depósito de rochas fracturadas polos xeos da última glaciación, rodadas e amoreadas ladeira abaixo: as Pedras Esbarrulladas
O Val Miñor desde a Boca do lobo

Despois de facer un alto no camiño pra repoñer forzas e sacar un montón de fotos desde a boca do lobo, seguimos subindo cara ao Monte Galiñeiro, o mais alto da serra. Antes pasamos por unha cova, a Cova da Becha. E seguimos ascendendo ata chegar ao exe xeodéxico de A Garita, no alto do monte Galiñeiro, que nos indica que é o punto mais alto (711 metros). Outro momento para descansar e disfrutar das vistas.
Exe xeodéxico de A Garita

Comenzamos o descenso, por unha pendente bastante empedrada e comenzamos o camiño de volta por pista forestal. Pasamos por un bosque atlántico pertencente á parroquia de Chenlo, nun dos nacementos do río da Fervenza. Hai diversidade de árbores autóctonas, como o carballo, e particularmente o bidueiro, moi común nesta zona, ainda que tamén hai bastante eucalipto. O último tramo do noso percorrido realizarémolo a través de piñeirais de repoboación, onde conviven o piñeiro bravo e o americano piñeiro de Monterrei.

E así chegamos de volta á ermida de As Neves, onde poidemos seguir disfrutando da xornada xa que ademáis da andaina había programadas outras actividades, como música, maxia, ou poesía.

O mellor: o conxunto da serra pero coma sempre nos quedamos coas espectaculares vistas de calquera dos seus cumios, ainda que desta vez só subimos ao Galiñeiro. O peor: que se pretendan cargar unha zona tan especial. A ver se entre tod@s conseguimos que transformen a serra do Galiñeiro en Parque Natural. 

Podedes ollar mais fotos da ruta na sección de fotos.

Comentarios: Volvimos de nuevo a la sierra del Galiñeiro (podéis ver más abajo la otra ruta que hicimos), en este caso, para participar en la V andadura por la defensa de la sierra del Galiñeiro organizada por diferentes colectivos, y que como todos los años tiene como finalidad el conocimiento y preservación de la riqueza no sólo paisajística de esta sierra sino de su valor etnográfico,  geológico y biológico. Miradores naturales con espectaculares vistas que son sus cumbres, hábitats como el bosque atlántico, petroglifos como el de Auga da Laxe y dólmenes, molinos de agua, las aguas superficiales y subterráneas que abastecen el embalse de Zamáns... son algunos de los elementos que hacen de esta sierra un ecosistema único que merece la pena ser protegido. 
Comienzo de la marcha

Este año se pide que la sierra del Galiñeiro sea declarada Parque Natural para evitar la sombra de la construcción de un parque eólico o de una cantera. En esta dirección podéis leer el manifiesto de esta V andadura. Pinchad aquí.

La ruta comienza en la parroquia de Erville (Mos). En la carretera de Porriño a Gondomar, en el alto de San Cosme, si vais dirección Porriño hay un cruce señalizado a mano derecha que nos indica Erville. Una vez llegamos a Erville cogemos la carretera que pasa por el centro cultural de Erville y seguimos esa carretera cuesta arriba hasta llegar a un cruce, cogemos a la izquierda y ya nos lleva hasta la Ermita de nuestra señora de As Neves que queda en el alto del monte. Allí empezamos esta ruta.
Nacimiento del río Zamáns

Esta ruta no está señalizada, lo estuvo por la organización, así que es imprescindible llevar GPS o móvil con un programa lector de rutas. Salimos dirección al Coto do mediodía que bordeamos y no subimos. El Coto do mediodía es un monumental reloj solar natural utilizado durante muchos años con este fin por los vecinos de Zamáns. 

Rodeado el Coto do mediodía llegamos a un cruce de caminos donde hay una fuente y señales indicativas de PRG, cogemos a la derecha por una pista forestal que baja, luego giramos a la izquierda y comenzamos unaa subida con vistas al embalse de Zamáns.


Cueva de A becha
Seguimos ascendiendo y llegamos hasta el nacimiento del río Zamáns, tapizado por una de las formaciones vegetales más valiosas de la sierra: la carrasqueira húmeda atlántica. Esta queda a un lado del camino y si no llega a ser porque estaba señalizada la pasamos sin darnos cuenta.

De ahí ascendemos hasta la Boca do lobo, una portilla natural en la cumbre de la sierra desde la cual podremos admirar los paisajes del Valle Miñor y la Ría de Vigo. A los pies de la Boca do Lobo se derrama un vasto depósito de rocas fracturadas por los hielos de la última glaciación, rodadas y apiladas ladera abajo: las Pedras Esbarrulladas
En la cumbre del Galiñeiro

Después de hacer un alto en el camino para reponer fuerzas y sacar un montón de fotos desde la boca do lobo, seguimos subiendo cara al Monte Galiñeiro, el más alto de la sierra. Antes pasamos por una cueva, la Cova da Becha. Y seguimos ascendiendo hasta llegar al eje geodésico de A Garita, en el alto del monte Galiñeiro, que nos indica que es el punto más alto (711 metros). Otro momento para descansar y disfrutar de las vistas.

Comenzamos el descenso, por una pendiente bastante empedrada y comenzamos el camino de vuelta por pista forestal. Pasamos por un bosque atlántico perteneciente a la parroquia de Chenlo, en uno de los nacimientos del río da Fervenza. Hay diversidad de árboles autóctonos, como el roble, y particularmente el abedul, muy común en esta zona, aunque también hay bastante eucalipto. El último tramo de nuestro recorrido lo realizaremos a través de pinos de repoblación, donde conviven el pino bravo y el americano pino de Monterrei.
Formación rocosa y Vigo de fondo

Y así llegamos de volta a la ermita de As Neves, donde pudimos seguir disfrutando de la jornada ya que además de la andadura había programadas otras actividades como música, magia, o poesía.

Lo mejor: el conjunto de la sierra pero como siempre nos quedamos con las espectaculares vistas de calquiera de sus cumbres, aunque esta vez sólo subimos al Galiñeiro. Lo peor: que se pretendan cargar una zona tan especial. A ver si entre tod@s conseguimos que transformen la sierra del Galiñeiro en Parque Natural. 

Podéis mirar más fotos de la ruta en la sección de fotos.




Ruta por Baredo (Baiona)

Tipo: Circular. Roteiro con tramos sinalizados e non sinalizado. 

Inicio/Final: Desembocadura do rió Fraga (Baredo)

Distancia Total: 11,4 kms

Tempo Total: 3 horas 57 minutos (3 horas e 03 minutos en movimento)

Altitude mínima/máxima: -42 mts/243 mts

Dificultade: Moderada

Data/Fecha: domingo 4/5/2014

Para ver e descargar a ruta pincha aquí.

Comentarios: Pendente da información. Podedes ollar fotos da ruta na sección de fotos. Podéis mirar fotos de la ruta en la sección de fotos.

Ruta polo río Morgadáns (Gondomar)



Tipo: Circular. Roteiro non sinalizado. 

Inicio/Final: Parque da ponte de ánimas (Gondomar)

Distancia Total: 9,24 kms

Tempo Total: 3 horas 50 minutos (2 horas e 23 minutos en movimento)

Altitude mínima/máxima: 5 mts/128 mts

Dificultade: Baixa/Baja

Data/Fecha: domingo 27/4/2014

Para ver e descargar a ruta pincha aquí.

Comentarios: Ruta circular que nos sorprendeu gratamente, un tesouro oculto e o tiñamos preto de nós. A ruta ten dúas partes ben diferenciadas: ata a metade do percorrido vaise pegado ao río e da metade adiante transcurre por estrada.
O grupo ao inicio da ruta

A ruta comenzámola no parque gondomareño de ánimas, parque que debe o seu nome á ponte medieval que alí se atopa. O parque está a carón da rotonda da estrada que vai de Gondomar a Tomiño. 

O camiño vai seguir neste primeiro treito a marxe esquerda do río Miñor. Comenzamos no parque a andaina e aos 10 metros xa nos imos atopar coa primeira xoia que é a ponte medieval de ánimas ou tamén chamado da Paradela. Da ponte tense testemuña por escrito que xa existía no ano 1660  ou sexa que como mínimo é do século XVII, pero polo seu arco oxival se sospeita que podería ser do século XIV.  
Ponte das ánimas

Seguimos a andaina pola marxe esquerda do río Miñor, neste tramo o río descende tranquilo. Nesta parte hai algunhas leiras pegadas ao camiño e se poden atopar prantas e árbores típica do bosque de ribeira.

A 1,2 kms de comenzar o percorrido, chegamos a unha estrada e a cruzamos para coller a marxe dereita do río, alí xa nos atopamos cun muiño de auga, un dos varios que nos imos atopar ao longo do camiño, uns restaurados e outros en moi mal estado.
Pequena fervenza no río Miñor

A partires de ahí a paisaxe se torna mais salvaxe, o río colle forza e se poden ollar fervenzas  e pozas. A 1,6 kms do inicio atoparedes a pequena fervenza cuia foto encabeza o comentario desta ruta e aos 2 kms atoparemos unha poza e unha fervenza nun emprazamento máxico. Precisamente é xusto antes de chegar a este lugar onde peor está o camiño xa que creceu bastante a maleza. Pero é o único punto, o resto do camiño faise perfectamente, tamén hai que ter coidado coas rocha porque se pode esbarar.

A poucos metros voltamos a cruzar unha pequena estrada, e aos 2,5 kms nos atopamos cos muiños da Serra restaurados pola comunidade de montes de Peitieiros no ano 2004. Ahí colleremos outra vez a marxe esquerda do río así ata o km 4 no que conflué co río Morgadáns e seguiremos este río. 
Poza de Morgadáns

Toda esta parte do percorrido, sobre todo, desde o 1, 2 km ata os 4, 4 kms é espectacular e da para facer montóns de fotografías. Ao chegar aos 4,4 kms collemos un anaco de estrada á esquerda, andamos uns cincocentos metros pola estrada e collemos unha pequena pista á esquerda que nos vai levar ata a poza de Morgadáns, unha fermosa poza que se atopa á beira de dous muiños de auga. Aquí hai que subir un terraplén no que vos fará falta un pequeno esforzo para subilo e imos de novo a dar á estrada.
Capela de San Roque

A partires de ahí o camiño de volta foi todo por estrada. Podíase dar a volta e voltar por onde viñemos pero nós o fixemos así para facelo circular. O único destacable deste 2º tramo por estrada é a capela de San Roque, no barrio do mesmo nome, que foi reedificada no ano 1826 sobre a estructura dunha capela mais pequena ca actual. O resto do camiño é soso agás que queiras coller ideas das "chozas" nas que viven algúns por se vos toca a lotería.

O mellor: O tramo de camiñata que vai pegada ao río, unha delicia para os sentidos. O peor: é unha mágoa que o tramo que vai por estrada non teña nada destacable senón sería a ruta ideal. 

Podedes ollar mais fotos da ruta na sección de fotos.

Comentarios: Ruta circular que nos sorprendió gratamente, un tesoro oculto y lo teníamos cerca de nosotros. La ruta tiene dos partes bien diferenciadas: hasta la mitad del recorrido se va pegado al río y de la mitad adelante transcurre por carretera.
Puente medieval de As ánimas

La ruta la comenzamos en el parque gondomareño de ánimas, parque que debe su nombre al puente medieval que allí se encuentra. El parque está al lado de la rotonda de la carretera que va de Gondomar a Tomiño. 

El camino va a seguir en este primer trecho el margen izquierdo del río Miñor. Comenzamos en el parque la andadura y a los 10 metros ya nos vamos a encontrar con la primera joya que es el puente medieval de ánimas o también llamado de A Paradela. De el puente se tiene constancia por escrito que ya existía en el año 1660 o sea que como mínimo es del siglo XVII, pero por su arco ojival se sospecha que podría ser del siglo XIV.  
El río Miñor

Seguimos la andadura por el margen izquierdo del río Miñor, en este tramo el río desciende tranquilo. En esta parte hay algunas eras pegadas al camino y se pueden encontrar plantas y árboles típicos del bosque de ribera.

A 1,2 kms de comenzar el recorrido, llegamos a una carretera y la cruzamos para coger el margen derecho del río, allí ya nos encontramos con un molino de agua, uno de los varios que nos vamos a encontrar a lo largo del camino, unos restaurados y otros en muy mal estado.
Poza y cascada en el río Miñor

A partir de ahí el paisaje se torna más salvaje, el río coge fuerza y se pueden mirar cascadas  y pozas. A 1,6 kms del inicio encontraréis la pequeña cascada cuya foto encabeza el comentario de esta ruta e a los 2 kms encontraremos una poza y una cascada en un emplazamiento mágico. Precisamente es justo antes de llegar a este lugar donde peor está el camino ya que creció bastante la maleza. Pero es el único punto, el resto del camino se hace perfectamente, también hay que tener cuidado con las rocas porque se puede resbalar.
Molinos de A Serra

A pocos metros volvemos a cruzar una pequeña carretera, y a los 2,5 kms nos encontramos con los molinos de A Serra restaurados por la comunidad de montes de Peitieiros en el año 2004. Ahí cogeremos otra vez el margen izquierdo del río así hasta el km 4 en el que confluye con el río Morgadáns y seguiremos este río. 

Toda esta parte del recorrido, sobre todo, desde el 1, 2 km hasta los 4, 4 kms es espectacular y da para hacer montones de fotografías. Al llegar a los 4,4 kms cogemos un trozo de carretera a la izquierda, andamos unos quinientos metros por la carretera y cogemos una pequeña pista a la izquierda que nos va a llevar hasta la poza de Morgadáns, una hermosa poza que se encuentra a la orilla de dos molinos de agua. Aquí hay que subir un terraplén en el que os hará falta un pequeño esfuerzo para subirlo y vamos de nuevo a dar a la carretera.
Flora del bosque de ribera

A partir de ahí el camino de vuelta fue todo por carretera. Se podía dar la vuelta y regresar por donde vinimos pero lo hicimos así para hacerlo circular. Lo único destacable de este 2º tramo por carretera es la capilla de San Roque, en el barrio del mismo nombre, que fue reedificada en el año 1826 sobre la estructura de una capilla más pequeña que la actual. El resto del camino es soso excepto que quieras cogeer ideas de las "chozas" en las que viven algunos por si os toca la lotería.

Lo mejor: el tramo de caminata que va pegada al río, una delicia para los sentidos. Lo peor: es una pena que el tramo que va por carretera no tenga nada destacable sino sería la ruta ideal. 

Podéis mirar más fotos de la ruta en la sección de fotos.

Ruta aula da natureza do río Furnia (Tomiño)



Tipo: Circular. Roteiro na maioría non sinalizado. 

Inicio/Final: Cemiterio da parroquia de Amorín (Tomiño)

Distancia Total: 9,53 kms

Tempo Total: 4 horas 28 minutos (2 horas e 58 minutos en movimento)

Altitude mínima/máxima: -6 mts/51 mts

Dificultade: Baixa/Baja

Data/Fecha: domingo 20/4/2014

Para ver  e descargar a ruta pulsa aquí.     
Ponte sobre o río Furnia

Comentarios: Ruta circular que sacamos de wikiloc, e que é unha extensión da ruta da aula da natureza que é unha ruta curta duns 2 kms, polo que a ruta colle un tramo mais do río Furnia e chega ata ao río Miño. A ruta nalgúns treitos está case impracticable e ao ser unha ruta non sinalizada, agás o tramo da aula da natureza, é doado perderse incluso levando GPS. Pola zona do río Miño o "camiño" estaba impracticable ao estar cheo todo de lama. 

Saimos do cemiterio da parroquia de Amorín por unha pista de terra e chegamos ata unha ponte sobre o río Furnia. Ahí seguimos de frente e imos dar ata unha gran plantación de kiwis. Viramos á dereita e collemos unha pista forestal que a medio camiño hai que abandoar para pasar a unha zona cuio camiño non está delimitado porque creceu bastante a maleza e na que hai uns castiñeiros. Imaxinando o camiño chegamos ata uns muiños abandoados e ata a ponte que cruza o río Furnia. 


Pequena fervenza
A partires de ahí seguimos o río Furnia pola súa marxe esquerda. o tramo que vai desde a ponte ata o comenzo da ruta da aula da natureza é, sen dúbida, o mais difícil de pasar pois as plantas creceron bastante e incluso hai que pasar o río co que tivemos que usar troncos caidos para poder cruzalo.


Chegamos ao comenzo da aula da natureza, unha ruta sinalizada con paneis informativos da flora de bosque de ribeira que podemos atopar. A ruta mide uns 1,6 kms e vai pegada ao río. esta ruta foi feita no ano 2010 e xa lle fai falta un mantemento porque hai zonas onde creceron tanto as plantas e as herbas que hai que ir separando con paos para liberar o camiño. Na aula da natureza podedes disfrutar de mais  de 80 especies distintas de árbores, arbustos e prantas, así como da fauna (lagartos, culebras, mirlos, lavandeiras...). O certo é que desde que a abriron quedou bastante descoidada pero ainda así merece a pena ainda que sexa só facer esta pequena ruta ida e volta.
Culebriña de río

Seguimos ao final da ruta e chegamos a unha estrada que cruzamos e collemos outra estrada a man dereita para facer o avituallamento nunha pequena área de lecer. Voltamos un pouco para atrás e collemos unha pista que nos leva ata o río Miño, alí o camiño pérdese porque hai unhas leiras e non existe camiño, ademáis tal e como está sinalizado na ruta que nos baixamos de wikiloc segue pegado á beira do Miño, así o fixemos e o "camiño" estaba cheo de barro, polo que tivemos que voltar as leiras e cruzalas polo medio, e así chegamos ata un peirao (peirao de Amorín).

Logo, o camiño de volta o fixemos por estradas para acortar porque se nos fixera longo o camiño con tanta perda, aparte de que o tomamos con moita calma.
Barcas no Miño
O mellor: o tramo da aula da natureza, ainda que esté algo abandoado polo menos é a zona mais doada para andar. O peor: que é facilísimo perderse ainda levando programas de seguimento de ruta e que o camiño en varios tramos está intransitable. Recomendamos facer soamente o tramo da aula da natureza.

Podedes ollar mais fotos da ruta na sección de fotos.

El río Furnia baja tranquilo
Comentarios: Ruta circular que sacamos de wikiloc, y que es una extensión de la ruta del aula de la naturaleza que es una ruta corta de unos 2 kms, por lo que la ruta coge un tramo mas del río Furnia y llega hasta al río Miño. La ruta en algunos trechos está casi impracticable e al ser una ruta no señalizada, excepto el tramo del aula de la naturaleza, es fácil perderse incluso llevando GPS. Por la zona del río Miño el "camino" estaba impracticable al estar lleno todo de barro. 

Salimos del cementerio de la parroquia de Amorín por una pista de tierra y llegamos hasta un puente sobre el río Furnia. Ahí seguimos de frente y vamos a dar hasta una gran plantación de kiwis. Giramos a la derecha y cogemos una pista forestal que a medio camino hay que abandonar para pasar a una zona cuyo camino no está delimitado porque creció bastante la maleza y en la que hay unos castaños. Imaginando el camino llegamos hasta unos molinos abandonados y hasta el puente que cruza el río Furnia. 
Panel indicativo

A partir de ahí seguimos el río Furnia por su margen izquierdo. El tramo que va desde el puente hasta el comienzo de la ruta del aula de la naturaleza es, sin duda, lo más difícil de pasar pues las plantas crecieron bastante e incluso hay que pasar el río con lo que tuvimos que usar troncos caídos para poder cruzarlo.


Puente sobre el Furnia
Llegamos al comienzo da aula da naturaleza, una ruta señalizada con paneles informativos de la flora de bosque de ribera que podemos encontrar. La ruta mide unos 1,6 kms y va pegada al río. Esta ruta fue hecha en el año 2010 y ya le hace falta un mantenimiento porque hay zonas donde crecieron tanto las plantas y las hierbas que hay que ir separando con palos para liberar el camino. En el aula de la naturaleza podéis disfrutar de mas de 80 especies distintas de árboles, arbustos y plantas, así como da fauna (lagartos, culebras, mirlos, lavanderas...). Lo cierto es que desde que la abrieron ha quedado bastante descuidada pero aún así merece la pena aunque sea sólo hacer esta pequeña ruta ida y vuelta.
Fauna del Furnia

Seguimos al final de la ruta y llegamos a una carretera que cruzamos y cogimos otra carretera a mano derecha para hacer el avituallamiento en una pequeña área de descanso.
Volvimos un poco para atrás y cogimos una pista que nos lleva hasta el río Miño, allí el camino se pierde porque hay unas eras y no existe camino, además tal y como está señalizado en la ruta que nos bajamos de wikiloc sigue pegado a la orilla del Miño, así lo hicimos y el "camino" estaba lleno de barro, polo que tuvimos que volver a las eras y cruzarlas por el medio, y así llegamos hasta un puerto (puerto de Amorín).
Flora del Furnia

Luego, el camino de vuelta lo hicimos por carreteras para acortar porque se nos hizo largo el camino con tanta pérdida, aparte de que lo tomamos con mucha calma.
Lo mejor: el tramo del aula de la naturaleza, aunque esté algo abandonado por lo menos es la zona más fácil para andar. Lo peor: que es facilísimo perderse aún llevando programas de seguimiento de ruta y que el camino en varios tramos está intransitable. Recomendamos hacer solamente el tramo del aula de la naturaleza.

Podéis mirar más fotos de la ruta en la sección de fotos.


Ruta Mondariz Balneario- Pasos de Tatín



Tipo: Circular. Roteiro na maioría non sinalizado. 

Inicio/Final: Praia fluvial de Mondariz Balneario

Distancia Total: 13,29 kms

Tempo Total: 3 horas 55 minutos (3 horas e 5 minutos en movimento)

Altitude mínima/máxima: 37 mts/141 mts

Dificultade: Baixa/Baja

Data/Fecha: domingo 6/4/2014

Para ver e descargar a ruta pincha aquí.

Comentarios: Ruta circular que, curiosamente, é mais agradable facela lonxitudinal. E nos explicamos: a ruta vai dunha marxe a outra do río para dar volta nos pasos de Tatín. A ruta vai sempre pegada ao río e o camiño da marxe esquerda (se ascendemos o río) está moi ben mentres que o da marxe dereita nalgúns tramos está cheo de silvas e é bastante doado perderse, polo que recomendamos facer a ruta ida e volta pola marxe esquerda, e soamente cruzar á marxe dereita na primeira ponte e logo na segunda ponte voltar á marxe esquerda e seguir todo o tempo por esa marxe. Hai algún puntos de interese na marxe dereita como é algún muiño de auga pero se poden visitar usando as pontes xa que quedan preto delas.
Foto de grupo ao inicio da ruta

Se facedes a ruta como a fixemos nós, vai facervos falta GPS ou un programa de rutas no móvil xa que pola marxe dereita é doado perderse xa que se misturan tramos sen sinalizar e tramos sinalizados. A ruta pola marxe dereita vai pegada ao río e está sen sinalizar, o que pasa que a medio camiño hai un muiño de auga no que aparecen sinais que levan a outra ruta, non se debe coller esa ruta, se debe seguir pegado ao río. Nembergantes, se a facedes pola marxe esquerda non hai pérdida, o camiño agás no comenzó está moi ben, vai sempre pegado ao río e non ten pérdida.

Nós imos comentar a ruta según a fixemos nós. A ruta comenza na Praia fluvial de Mondariz Balneario. Tal como chegamos ao centro de Mondariz Balneario collemos a estrada a esquerda que vai dar ao río e á Praia fluvial de Mondariz Balneario. Hai una pista de fútbol sala e de tenis e un pequeno aparcadoiro ainda que tamén se pode aparcar na estrada. Deixamos o coche ahí, e á outra marxe vemos xa un restaurante (inicio da ruta). Antes se podía pasar a ese restaurante por unha pontella que había e que facía de presa pero a quitaron hai uns anos polo que hai que cruzar a través da ponte do Cruxón que está uns poucos metros mais abaixo.

Ponte metálica sobre o río Tea
A ruta debería comenzar xusto por detrás do restaurante pero hai tanta maleza que non se da atopado o camiño, polo que tivemos que ir por diante do restaurante polo río (supoñemos que cando baixe con moito caudal non se poderá ir por ahí). Baixamos as escaleiras do restaurante que dan ao río e imos pegados á beira e subimos por unha pequena rampa que da ao camiño que imos seguir. Hai un panel explicativo do camiño e mais adiante nos atopamos cun par de paneis informativos sobre a fauna e a flora do bosque de ribeira do río Tea.

Seguimos andando ata chegar a unha ponte metálica, ponte As Amolares, que cruzamos para pasar á outra beira do río. Xa na marxe dereita hai un paseo de madeira que seguimos ata chegar a un pontellón de pedra (ponte  de A Poeira) que utilizaremos para cruzar e voltar outra vez á marxe esquerda.

Praia fluvial de Riofrío
Aproximadamente a 1,5 kms chegamos á área recreativa e Praia fluvial de Riofrío, con bastantes paneis informativos e punto de partida doutras rutas. A praia está moi ben (aparte da tranquilidade da auga, hai mesas, unha pista de tenis e de futbol sala e baloncesto, un chiringuito) e convida a quedarse pero hai que seguir o camiño.

Uns metros mais adiante pasamos por debaixo dunha ponte de pedra que é a ponte do Val. E uns metros mais adiante atopamos outra ponte metálica que cruzamos para pasar á marxe dereita que xa non abandonaremos ata chegar aos pasos de Tatín. Unha vez cruzada a ponte metálica o camiño xa non é tan doado, aparte de non estar sinalizado nalgúns tramos, sobre todo ata a ponte romana de Cernadela a maleza creceu e hai que ir apartando silvas. E tentando non perdernos e apartando algunha que outra silva chegamos ata un antigo muiño de auga en ruinas que está a carón da ponte romana de Cernadela.
Ponte romana de Cernadela

A ponte de Cernadela ten orixe romana e formaba parte da vía que unía Brácara (Braga) con Astúrica. Sufriu varias modificacións pero ainda se conserva parte da calzada romana e a ambos lados da ponte hai dúas vellas edificacións que servían de pousada para as carruaxes que pasaban pola ponte. A ponte ten 5 arcos, 4 son oxivais e o central de medio punto.
A uns 300 metros da ponte romana atopámonos coa praia fluvial de O Ceo, onde se atopa tamén un muiño de auga restaurado. Aquí a ruta segue por diante dun par de mesas de madeira que hai na praia fluvial e non por unha ruta marcada que nos desvía do río. A partires da praia fluvial o camiño vólvese moi estreito, co que só se pode pasar en fila india, é o que se chama un camiño de pescadores.

Pasos de Tatín
Así ata chegar a un muiño reconstruido a carón dos Pasos de Tatín. En diversos lugares do río, debido á dificultade que entrañaba a construcción de pontes en lugares de difícil acceso, se habilitaron diversos "pasos" ou "poldras" sobre o río en forma de pedras intercaladas e dispostas a unha distancia entre elas que fixeran que fora posible o paso entre unhas e outras co fin de alcanzar a outra beira. Tamén eran e son utilizados para a pesca.

Pasamos os pasos de Tatín (non sen mollarnos os pés) e pasamos á outra beira e comenzamos o camiño de volta ata o inicio da ruta desta vez sen cambiar de marxe do río.
O mellor: sen dúbida é unha ruta para disfrutar da paisaxe de bosque de ribeira, acompañándonos en todo o momento o río, unha ruta tranquila e fácil de facer para todas as idades. Recomendamos iso si, facer o percorrido ida e volta pola maxe esquerda. O peor é xustamente o comenzo, a vexetación que está detrás do restaurante impide ver o camiño. Podedes ollar mais fotos da ruta na sección de fotos.

Playa fluvial de Mondariz Balneario
Ruta circular que, curiosamente, es más agradable hacerla longitudinal. Y nos explicamos: la ruta va de un margen al otro del río para dar vuelta en los pasos de Tatín. La ruta va siempre pegada al río y el camino del margen izquierdo (si remontamos el río) está muy bien mientras que el del margen derecho en algunos tramos está lleno de silvas y es bastante fácil perderse, por lo que recomendamos hacer la ruta ida y vuelta por el margen izquierdo, y solamente cruzar al margen derecho en el primer puente y luego en el segundo puente volver al margen izquierdo y seguir todo el tiempo por ese margen. Hay algunos puntos de interés en el margen derecho como es algún molino de agua pero se pueden visitar usando los puentes ya que quedan cerca de ellos.

Panel indicativo
Si hacéis la ruta como la hicimos nosotros, os va hacer falta GPS o un programa de rutas en el móvil ya que por el margen derecho es fácil perderse ya que se mezclan tramos sin señalizar y tramos señalizados. La ruta por el margen derecho va pegada al río y está sin señalizar, lo que pasa que a medio camino hay un molino de agua en el que aparecen señales que llevan a otra ruta, no se debe coger esa ruta, se debe seguir pegado al río. Sin embargo, si la hacéis por el margen izquierdo no hay pérdida, el camino excepto en el comienzo está muy bien, va siempre pegado al río y no tiene pérdida.

Vamos a comentar la ruta según la hicimos nosotros. La ruta comienza en la Playa fluvial de Mondariz Balneario. Tal como llegamos al centro de Mondariz Balneario cogemos la carretera a la izquierda que va a dar al río y a la Playa fluvial de Mondariz Balneario. Hay una pista de fútbol sala y de tenis y un pequeño aparcamiento aunque también se puede aparcar en la carretera. Dejamos el coche ahí, y al otro margen vemos ya un restaurante (inicio da ruta). Antes se podía pasar a ese restaurante por un pequeño puente que había y que hacía de presa pero la quitaron hace unos años por lo que hay que cruzar a través del puente del Cruxón que está unos pocos metros más abajo.
Puente de O Val

La ruta debería comenzar justo por detrás del restaurante pero hay tanta maleza que no se da encontrado el camino por lo que tuvimos que ir por delante del restaurante por el río (suponemos que cuando baje con mucho caudal no se podrá ir por ahí). Bajamos las escaleras del restaurante que dan al río y vamos pegados a la orilla y subimos por una pequeña rampa que da al camino que vamos a seguir. Hay un panel explicativo do camino y más adelante nos encontramos con un par de paneles informativos sobre la fauna y la flora del bosque de ribera del río Tea.

Seguimos andando hasta llegar a un puente metálico, puente de As Amolares, que cruzamos para pasar a la otra orilla do río. Ya en el margen derecho hay un paseo de madera que seguimos hasta llegar a un pequeño puente de piedra (puente de A Poeira) que utilizaremos para cruzar y volver otra vez al margen izquierdo.

El río Tea acompaña nuestro andar
Aproximadamente a 1,5 kms llegamos al área recreativa y Playa fluvial de Riofrío, con bastantes paneles informativos y punto de partida de otras rutas. La playa está muy bien (aparte de la tranquilidad da agua, hay mesas, una pista de tenis y de fútbol sala y baloncesto, un chiringuito) e invita a quedarse pero hay que seguir el camino.

Unos metros más adelante pasamos por debajo de un puente de piedra que es el puente de O Val. Y unos metros más adelante encontramos otro puente metálico que cruzamos para pasar al margen derecho que ya no abandonaremos hasta llegar a los pasos de Tatín. Una vez cruzado el puente metálico el camino ya no es tan fácil, aparte de no estar señalizado en algunos tramos, sobre todo hasta el puonte romana de Cernadela la maleza creció y hay que ir apartando silvas. E intentando no perdernos y apartando alguna que otra silva llegamos hasta un antiguo molino de agua en ruinas que está al lado del puente romano de Cernadela.

Puente romano de Cernadela
El puente de Cernadela tiene origen romano y formaba parte de la vía que unía Brácara (Braga) con Astúrica. Sufrió varias modificaciones pero aún se conserva parte de la calzada romana y a ambos lados del puente hay dos viejas edificaciones que servían de posada para los carruajes que pasaban por el puente. El puente tiene 5 arcos, 4 son ojivales y el central de medio punto.

A unos 300 metros del puente romano nos encontramos con la playa fluvial de O Ceo, donde se encuentra también un molino de agua restaurado. Aquí la ruta sigue por delante de un par de mesas de madera que hay en la playa fluvial y no por una ruta marcada que nos desvía del río. A partir de la playa fluvial el camino se vuelve muy estrecho, con lo que sólo se puede pasar en fila india, es lo que se llama un camino de pescadores.

Playa fluvial de O Ceo y molino de agua
Así hasta llegar a un molino reconstruido al lado de los Pasos de Tatín. En diversos lugares del río, debido a la dificultad que entrañaba la construcción de puentes en lugares de difícil acceso, se habilitaron diversos "pasos" o "poldras" sobre el río en forma de piedras intercaladas y dispuestas a una distancia entre ellas que hicieran que fuera posible el paso entre unas y otras con el fin de alcanzar la otra orilla. También eran y son utilizados para la pesca.

Pasamos los pasos de Tatín (no sin mojarnos los pies) y pasamos a la otra orilla y comenzamos el camino de vuelta hasta el inicio de la ruta esta vez sin cambiar de margen del río. Lo mejor: sin duda es una ruta para disfrutar del paisaje de bosque de ribera, acompañándonos en todo momento el río, una ruta tranquila y fácil de hacer para todas las edades. Recomendamos eso si, hacer el recorrido ida y vuelta por el margen izquierda. Lo peor es justamente el comienzo, la vegetación que está detrás del restaurante impide ver el camino. Más fotos de la ruta en la sección de fotos.

Ruta das pedras (Ventosela- Redondela)

Pendente da información

Ruta da pedra do lobo (Covelo)



Tipo: Circular. Roteiro sinalizado non oficial. Enlazamos o camiño das calmiñas coa ruta da pedra do lobo.

Inicio/Final: Area de lecer do río Ponte Piñeiros

Distancia Total: 8,54 kms

Tempo Total: Aproximadamente 3 horas 30 minutos

Altitude mínima/máxima: 459 mts/764 mts

Dificultade: Media

Data/Fecha: domingo 2/2/2014

Para ver e descargar a ruta pincha aquí.


Comentarios: Ruta moi bonita que ten dúas partes unha primeira en subida cunha ascensión de 305 metros e unha segunda en baixada. Tamén a paixase varía a meirande parte do percorrido disfrutamos de bosques autóctonos e ao chegar á zona mais alta pasamos a unha zona de piñeirais. Ao longo do percorrido imos acompañados polo río e poderedes observar muiños, cruceiros, petroglifos, fervenzas e se tedes sorte como nos pasou a nós cruzarvos con algún corzo. A ruta está moi ben sinalizada agás un par de cruces, ainda que a sinalización non é oficial, hai postes con flechas, paneis indicativos e tamén está sinalizada co debuxo dunha pegada de lobo de cor vermella.

Indicativo inicio da ruta
A ruta comenza no barrio de Castro en Covelo. É doado chegar alí. Collemos o coche e imos ata Covelo, ao chegar ao centro de Covelo, a man dereita hai un estanco e un mesón e un sinal que nos indica que collamos á dereita ao barrio de Castro. Seguimos esa estreita estrada e imos ver varios sinais indicativos da ruta da pedra do lobo. Seguimos a estrada ata que chegamos a unha ponte cunhas mesas e un panel explicativo, ese é o punto de inicio da nosa ruta, é o área de lecer do río Ponte Piñeiros. Xusto na ponte (sitio ideal para sacar unha foto do río Ponte Piñeiros que baixa cargadiño de auga nesta época) hai un cartel indicativo do camiño das caldiñas, un camiño curto en ascensión que vai pola marxe esquerda do río Ponte Piñeiros, tamén chamado Porrón.

Subimos o curto camiño e damos a unha estrada e xa a man dereita vemos o panel indicativo da ruta da pedra do lobo. Aos 300 metros de comenzar a ruta da pedra do lobo atopamos outra área de lecer e un muiño reconstruido: o muiño do Cubo.
O río Ponte Piñeiros

Seguimos a ruta e imos dar cun extenso prado de propiedade privada e polo que pasa o camiño que puidemos seguir porque o valado de entrada e saida estaba tirado. Seguimos en subida e chegamos á parte mais "dura" do traxecto. 

Aproximadamente aos 2 kms desde o inicio da ruta chegamos a un cruce que nos indica coller á esquerda e que hai unha ponte, non collemos ese cruce e seguimos de frente (ese cruce o colleremos á volta) e aos 10 metros hai outro cruce sinalizado á dereita que nos introduce na Braña da chan de Lodoso. Ao longo do camiño imos ver 3 brañas, está é sen dúbida a mais vistosa do percorrido. As brañas de Covelo, tamén chamadas porcas preñadas, son un ecosistema caracterizado pola presenza de brións esponxosos (musgo). No caso da braña da chan do Lodoso é espectacular ver pedras e árbores todas cubertas de musgo que xunto co marrón das follas forman unha paisaxe única.
Braña da chan do Lodoso

Deixamos a braña e seguimos en ascensión, a medida que imos chegando ata Fontefría a paisaxe cambia e imos por pista forestal e nos atopamos cos únicos cruces sen sinalizar, ata que chegamos a unha zona valada che de piñeiros que nos indica que por ahí non podemos seguir e debemos coller a pista forestal á esquerda. Aos 900 metros de coller esa pista nos atopamos cun cruce que nos indica que a ruta do pedro do lobo sigue pola esquerda. Aquí queremos facer unha aclaración, nós fixemos a ruta seguindo unha que baixamos do wikiloc e o que facía en vez de coller á esquerda era seguir de frente para ver as Brañas da Porta do Boi e da rega de Coallos e volver polo mesmo sitio e coller o desvío outra vez para a ruta da pedra do lobo. Na opinión de quen escribe estas liñas non merece a pena desviarse porque é 1 kilómetro mais (entre ida e volta) que non aportan moito xa que ambas brañas non son tan espectaculares como a primeira, ademáis a Braña da rega de Coallos é unha propiedade privada tamén valada á que puidemos acceder porque tamén estaba tirado o valado, ademáis de que o camiño nesta época está totalmente anegado de auga, así que eu vos recomendaría seguir coa ruta da pedra do lobo e non coller este desvío.

Despois de ver as outras dúas brañas voltamos polo mesmo camiño e collimos de novo a ruta da pedra do lobo, a partires de ahí é todo descenso, despois de baixar unha pendente pronunciada imos por un sendeiro empredado e estreito, que lle chaman as campiñas, desde o que se podía escoitar a forza coa que baixaba o río, alí paramos para tomar o bocata.
Ponte de madeira

Seguimos baixando e imos dar á fonte dos Bridos que está pegada ao cruce polo que iamos á Braña da chan do Lodoso e 10 metros mais abaixo atopamos o cruce que nos indicaba unha ponte e que non collimos á ida, pois agora á volta si o collemos. Ese cruce nos leva por unha pendente pronunciada ata unha fermosa ponte de madeira pegada a unha fervenza (sitio ideal para foto).

Seguimos o camiño, e a 200 metros nos atopamos coa ponte do Pereiro onde tamén hai outra fervenza que se deixa fotografiar. Seguimos baixando por unha senda frondosa con algúnha que outra sobreira espectacular. A uns 250 metros da ponte do Pereiro hai un cruce que leva ao Coto Barobe, nós non o collimos pero seica que merece a pena subir porque hai unhas boas vistas.

Seguimos baixando e chegando ao inicio da ruta, e pouco antes de chegar nos atopamos co Castro de Covelo. No camiño da entrada ao Castro hai un panel indicativo e un via crucis formado por unha lápida e tres cruces de pedra. O Castro non está reconstruido, e no alto hai un cruceiro con petroglifos na súa base, ademais dunhas excelentes vistas de Covelo.

Do Castro baixamos por estrada uns metros e volvemos a enlazar co camiño das caldiñas e chegamos ao área de lecer comenzo da ruta.

O mellor: todo o percorrido, unha ruta moi recomendable, non temos nada malo que dicir agás que nós tivemos un día nubrado co que nas partes altas non poidemos disfrutar das vistas. Podedes ollar as fotos desta ruta na sección de fotos. 

Comentarios: Ruta muy bonita que tiene dos partes: una primera en subida con una ascensión de 305 metros y una segunda en bajada. También el paisaje varía, la mayor parte del recorrido disfrutamos de bosques autóctonos y al llegar a la zona más alta pasamos a una zona de pinos. A lo largo del recorrido vamos acompañados por el río y podréis observar molinos, cruceiros, petroglifos, cascadas y si tenéis suerte como nos pasó a nosotros cruzaros con algún corzo. La ruta está muy bien señalizada excepto un par de cruces, aunque la señalización no es oficial, hay postes con flechas, paneles indicativos y también está señalizada con el dibujo de una huella de lobo de color rojo.
Principio y fin de la ruta

La ruta comienza en el barrio de Castro en Covelo. Es fácil llegar allí. Cogemos el coche y vamos hasta Covelo, al llegar al centro de Covelo, a mano derecha hay un estanco y un mesón y una señal que nos indica que cojamos a la derecha al barrio de Castro. Seguimos esa estrecha carretera y vamos a ver varias señales indicativas de la ruta de a pedra do lobo. Seguimos la carretera hasta que llegamos a un puente con unas mesas y un panel explicativo, ese es el punto de inicio de nuestra ruta, es el área recreativa del río Ponte Piñeiros. Justo en el puente (sitio ideal para sacar una foto del río Ponte Piñeiros que baja cargadito de agua en esta época) hay un cartel indicativo del camino das caldiñas, un camino corto y en ascensión que va por el margen izquierdo del río Ponte Piñeiros, también llamado Porrón.

Subimos el corto camino y damos a una carretera y ya a mano derecha vemos el panel indicativo de la ruta de a pedra do lobo. A los 300 metros de comenzar la ruta de a pedra do lobo encontramos otra área recreativa y un molino reconstruido: el muiño do Cubo.
Molino de o Cubo

Seguimos la ruta y vamos a dar con un extenso prado de propiedad privada y por el que pasa el camino que pudimos seguir porque las vallas de entrada y salida estaban tiradas. Seguimos en subida y llegamos a la parte más "dura" del trayecto. 

Aproximadamente a los 2 kms desde el inicio de la ruta llegamos a un cruce que nos indica coger a la izquierda y que hay un puente, no cogemos ese cruce y seguimos de frente (ese cruce lo cogeremos a la vuelta) y a los 10 metros hai otro cruce señalizado a la derecha que nos introduce en la Braña da chan de Lodoso. A lo largo do camino vamos a ver 3 brañas, esta es sin duda la más vistosa del recorrido. Las brañas de Covelo, también llamadas porcas preñadas, son un ecosistema caracterizado por la presencia de brións esponjosos (musgo). En el caso de la braña da chan do Lodoso es espectacular ver piedras y árboles todas cubiertas de musgo que junto con el marrón de las hojas forman un paisaje único.
Alcornoque

Dejamos la braña y seguimos en ascensión, a medida que vamos llegando hasta Fontefría el paisaje cambia y vamos por pista forestal y nos encontramos con los únicos cruces sin señalizar, hasta que llegamos a una zona vallada llena de piñeiros que nos indica que por ahí no podemos seguir y debemos coger la pista forestal a la izquierda. A los 900 metros de coger esa pista nos encontramos con un cruce que nos indica que la ruta de o pedro do lobo sigue por la izquierda. Aquí queremos hacer una aclaración, nosotros hicimos la ruta siguiendo una que bajamos del wikiloc y lo que hacía en vez de coger a la izquierda era seguir de frente para ver las Brañas da Porta do Boi y da rega de Coallos y volver por el mismo sitio y coger el desvío otra vez para la ruta de a pedra do lobo. En la opinión de quien escribe estas líneas no merece la pena desviarse porque es 1 kilómetro mas (entre ida y vuelta) que no aporta mucho ya que ambas brañas no son tan espectaculares como la primera, además la Braña da rega de Coallos es una propiedad privada también vallada a la que pudimos acceder porque también estaba tirada la valla, además de que el camino en esta época está totalmente anegado de agua, así que yo os recomendaría seguir con la ruta de a pedra do lobo y no coger este desvío.

Después de ver las otras dos brañas volvimos por el mismo camino y cogimos de nuevo la ruta de a pedra do lobo, a partir de ahí es todo descenso, despuéss de bajar una pendiente pronunciada vamos por un sendero empredado y estrecho, que le llaman las campiñas, desde el que se podía escuchar la fuerza con la que bajaba el río, allí paramos para tomar el bocata.
Señal indicativa de la ruta

Seguimos bajando y vamos a dar a la fuente de os Bridos que está pegada al cruce por el que íbamos a la Braña da chan do Lodoso y 10 metros más abajo encontramos el cruce que nos indicaba un puente y que no cogimos a la ida, pues ahora a la vuelta si lo cogemos. Ese cruce nos lleva por unha pendiente pronunciada hsata un hermoso puente de madera pegado a una cascada (sitio ideal para foto).

Seguimos el camino, y a 200 metros nos encontramos con el puente de o Pereiro donde también hai otra cascada que se deja fotografiar. Seguimos bajando por una senda frondosa con algún que otro alcornoque espectacular. A unos 250 metros del puente de o Pereiro hay un cruce que lleva al Coto Barobe, nosotros no lo cogimos pero parece que merece la pena subir porque hay unas buenas vistas.
Vistas desde el castro de Covelo

Seguimos bajando y llegando al inicio de la ruta, y poco antes de llegar nos econtramos con el Castro de Covelo. En el camino de la entrada al Castro hay un panel indicativo y un Vía crucis formado por una lápida y tres cruces de piedra. El Castro no está reconstruido, y en el alto hay un cruceiro con petroglifos en su base, además de unas excelentes vistas de Covelo.

Del Castro bajamos por carretera unos metros y volvemos a enlazar con el camino das caldiñas y llegamos al área recreativa comienzo da ruta.

Lo mejor: todo el recorrido, una ruta muy recomendable, no tenemos nada malo que decir excepto que nostros tuvimos un día nublado con lo que en las partes altas no pudimos disfrutar de las vistas. Podéis mirar las fotos de esta ruta en la sección de fotos. 

Ruta San Campio - Baixo Tamuxe (Tomiño - O Rosal)



Tipo: Lonxitudinal. Ruta sinalizada non oficial e non sinalizada

Inicio/Final: San Campio (Tomiño)/ Desembocadura do río Tamuxe (O Rosal)

Distancia Total: 13,65 kms

Tempo Total: 4 horas e 27 minutos ( 3 horas e 40 minutos en movimento)

Altitude mínima/máxima: 0 metros/375 metros

Dificultade: Media

Data/Fecha: Domingo 26/1/2014

Descarga a ruta pinchando aquí.

Comentario: 
Non tivemos sorte co tempo para esta interesante ruta. Acompañounos todo o tempo unha néboa profunda o que impediu que disfrutáramos das vistas no alto da Pedra Furada e do Niño do Corvo. Ademais se nos esqueceu a tarxeta da cámara de fotos polo que as poucas fotos que vos podemos ofrecer son sacadas cun móvil.
Santuario de San Campio

A ruta mistura unha primeira parte de montaña e unha final seguindo o río Tamuxe. Ruta variada en ascenso, descenso e no último tramo cha. A maioría da ruta está sen sinalizar polo que teredes que tirar de móvil con Oruxmaps, ou programa similar. O único tramo que está sinalizado (con sinalización non oficial) e o que vai á Pedra Furada.

Ben, a ruta comenzámola no santuario de San Campio, na parroquia de Figueiró en Tomiño (ao ser lonxitudinal a ruta dexamos uns coches aquí e outros na desembocadura do Tamuxe). O santuario de San Campio data do ano 1804 e foi reedificado nos anos 1871-1874 e reformado no 1974 e no 1993. Un sitio interesante para visitar con fontes, cruceiros, e mesas para comer. Tamén dispón dun albergue.
Indicativo do camiño

A ruta ao comenzo se sigue por estrada ata o barrio de Muiños, onde acaba o tramo asfaltado xunto a un área de lecer e comenza unha pista forestal, ahí xa encontramos a primeira sinalización que nos indica o camiño ata a Pedra Furada. Desde ahí ata o alto, onde se atopa a Pedra Furada e un miradoiro, hai un km e medio de subida con algunha rampa forte. O camiño está moi ben sinalizado con flechas de madeira. A Pedra Furada  é unha curiosa formación metasedimentaria, situada dentro da serra do Argallo e  que forma parte da banda xistosa de Monteferro - O Rosal. Atópase a unha altura duns 207 metros e debe o seu nome a que literalmente a rocha está furada por efecto da erosión. Ademais da pedra, no alto hai un miradoiro, no que hai un panel informativo do que estamos ollando, desde o que se pode observar parte da serra do Argallo, Portugal, Tabagón, Goián e o río Miño.
A Pedra Furada

Seguimos o camiño cara ao noso seguinte punto que é o alto do Niño do Corvo. O camiño segue por pista forestal e ainda que hai algunha pequena subida non é tan exixente como o primeiro tramo. Pasamos por un par de torretas de telecomunicacións e comenzamos un pequeno descenso que nos leva ao miradoiro do Niño do Corvo. O niño do Corvo é un promontorio duns 308 metros de altitude que se atopa na serra do Argallo e desde o que se poden observar unhas fermosas vistas da parte final do Miño co monte Sta. Tegra, do val do Rosal e de Portugal. 

A partires de ahí todo é costa abaixo ata chegar preto do río no que a ruta xa discurre por terra chá. O descenso faise por pista forestal que neste tramo está moi embarrada pola acción de camións que están recollendo árbores taladas o que fai que xunto a chuvia as pistas se convirtan en lodazais. Tamén se poden observar os vestixios dos incendios deste verán pasado con grandes hectáreas de árbores queimadas. A medida que nos imos achegando ao Rosal e baixando podemos observar tamén grandes extensións de viñedos.
Viñedos no Rosal

Abandonamos a pista forestal e voltamos a coller estrada para dirixirnos ao punto limpo que se atopa no barrio de Valdemiñotos en O Rosal moi preto de onde comenza o tramo final desta ruta que é o Muiño das Aceñas.
Area de lecer Muiños das Aceñas

O muiño das Aceñas márcanos o inicio do sendeiro de pescadores do río Tamuxe (ainda que en realidade é o final pois o sendeiro vai desde a desembocadura do Tamuxe ata este muiño e nós imos ao revés). O sendeiro de pescadores é unha ruta homologada de pequeno recorrido cun total de 7, 2 kms (14,4 ida e volta) que van desde o arenal da praia fluvial das Eiras ata o Muiño das Aceñas. O muiño está restaurado e convertido en aula da natureza, nesta zona ademais hai un área recreativa e é un excelente sitio para sacar fotos da paisaxe do río. O sendeiro discurre pegado ao río Tamuxe ao que acompañamos ata chegar á ponte de Pías do século XIX que marca o final desta ruta. Antes pasamos por outra área recreativa e podemos observar a chimenea dun antigo aserradeiro de vapor.

O mellor da ruta: o variada que é a ruta con diferentes paisaxes (montaña - río) e o peor: a néboa que nos impediu disfrutar das vistas e que se nos fixo un pouco longa de mais por mor da chuvia. Haberá que facela de novo con mellor tempo  e ao revés, saindo desde a Ponte do Tamuxe dirección a San campio. Podedes ollar todas as fotos na sección de fotos.

Comentarios: No tuvimos suerte con el tiempo para esta interesante ruta. Nos acompañó todo el tiempo una niebla profunda lo que impidió que disfrutáramos de las vistas en el alto de la Pedra Furada y del Niño do Corvo. Además se nos olvidó la tarjeta de la cámara de fotos por lo que las pocas fotos que os podemos ofrecer son sacadas con un móvil.
Preparados para salir

La ruta mezcla una primera parte de montaña y una final seguiendo al río Tamuxe. Ruta variada en ascenso, descenso y en el último tramo llana. La mayoría de la ruta está sin señalizar por lo que tendréis que tirar de móvil con Oruxmaps, o programa similar. El único tramo que está señalizado (con señalización no oficial) es el que va a la Pedra Furada.

Bien, la ruta la comenzamos en el santuario de San Campio, en la parroquia de Figueiró en Tomiño (al ser longitudinal la ruta dejamos unos coches aquí y otros en la desembocadura del Tamuxe). El santuario de San Campio data del año 1804 y fue reedificado en los años 1871-1874 y reformado en el 1974 y en el 1993. Un sitio interesante para visitar con fuentes, cruceiros, y mesas para comer. También dispone de un albergue.
Alto de Pedra Furada

La ruta al comienzo se sigue por carretera hasta el barrio de Muiños, donde acaba el tramo asfaltado junto a un área recreativa y comienza una pista forestal, ahí ya encontramos la primera señalización que nos indica el camino hasta la Pedra Furada. Desde ahí hasta el alto, donde se encuentra la Pedra Furada y un mirador, hay un km y medio de subida con alguna rampa fuerte. El camino está moi bien señalizado con flechas de madera. La Pedra Furada  es una curiosa formación metasedimentaria, situada dentro de la sierra de O Argallo y  que forma parte de la banda esquistosa de Monteferro - O Rosal. Se encuentra a una altura de unos 207 metros y debe su nombre a que literalmente la roca está agujereada por efecto de la erosión. Además de la piedra, en el alto hay un mirador, en el que hay un panel informativo de lo que estamos mirando, desde el que se puede observar parte de la sierra de O Argallo, Portugal, Tabagón, Goián y el río Miño.
Alto de O Niño do Corvo

Seguimos el camino cara a nuestro siguiente punto que es el alto de O Niño do Corvo. El camino sigue por pista forestal y aunque hay alguna pequeña subida no es tan exigente como el primer tramo. Pasamos por un par de torretas de telecomunicaciones y comenzamos un pequeño descenso que nos lleva al mirador de O Niño do Corvo. O niño do Corvo es un promontorio de unos 308 metros de altitud que se encuentra en la sierra de O Argallo y desde el que se pueden observar unas hermosas vistas de la parte final del Miño con el monte Sta. Tegra, del valle de O Rosal y de Portugal. 
La niebla fue nuestra compañera

A partir de ahí todo es cuesta abajo hasta llegar cerca del río en el que la ruta ya discurre por tierra llana. El descenso se hace por pista forestal que en este tramo está muy embarrada por la acción de camiones que están recogiendo árboles talados lo que hace que junto la lluvia las pistas se conviertan en lodazales. También se pueden observar los vestigios de los incendios de este verano pasado con grandes hectáreas de árboles quemadas. A medida que nos vamos acercando a O Rosal y bajando podemos observar también grandes extensiones de viñedos.

Abandonamos la pista forestal y vovemos a coger carretera para dirigirnos al punto limpio que se encuentra en el barrio de Valdemiñotos en O Rosal muy cerca de donde comienza el tramo final de esta ruta que es el Muiño das Aceñas.
Puente sobre el Tamuxe

El muiño das Aceñas nos marca el inicio del sendero de pescadores del río Tamuxe (aunque en realidad es el final pues el sendero va desde la desembocadura del Tamuxe hasta este molino y nosotros vamos al revés). El sendero de pescadores es una ruta homologada de pequeño recorrido con un total de 7, 2 kms (14,4 ida y vuelta) que van desde el arenal de la playa fluvial de As Eiras hasta el Muiño das Aceñas. El molino está restaurado y convertido en aula de la naturaleza, en esta zona además hay un área recreativa y es un excelente sitio para sacar fotos del paisaje del río. El sendero discurre pegado al río Tamuxe al que acompañamos hasta llegar al puente de Pías del siglo XIX que marca el final de esta ruta. Antes pasamos por otra área recreativa y podemos observar la chimenea de un antiguo aserradero de vapor.

Lo mejor de la ruta: lo variada que es la ruta con diferentes paisajes (montaña - río) y lo peor: la niebla que nos impidió disfrutar de las vistas y que se nos hizo un poco larga de mas por causa de la lluvia. Habrá que hacerla de nuevo con mejor tiempo y a revés, saliendo desde el Puente del Tamuxe dirección a San Campio. Podéis mirar todas las fotos en la sección de fotos.

Ruta Parque da Canuda - Baixo Tea (Salvaterra)




Tipo: Circular. Ruta sinalizada non oficial e non sinalizada

Inicio/Final: Parque de A Canuda (Salvaterra do Miño)

Distancia Total: 10,5 kms

Tempo Total: 3 horas e 53 minutos ( 2 horas e 14 minutos en movimento)

Altitude mínima/máxima: -2 metros/48 metros

Dificultade: Moi fácil

Data/Fecha: Domingo 19/1/2014

Descarga a ruta pinchando aquí.

Comentario: Tivemos mellor sorte que a semana pasada e despois de toda a semana chovendo, a mañán do domingo deunos unha pequena tregua suficiente para poder facer esta agradable ruta. Saimos con algo de néboa pero acabou saindo o sol e ata nos choveu un chisco, pero pouca cousa. É unha ruta moi fácil de facer prácticamente chá, sen desniveis, o que a fai ideal para facela con cativos e maiores.
Sinal ao comenzo do paseo fluvial do Miño

A ruta comenzámola no Parque de A Canuda en Salvaterra do Miño, un enorme parque que se atopa pegado ao río Miño. Un parque de 35 mil metros cadrados con todo tipo de instalacións: baños, un anfiteatro, bancos e mesas para comer, zona de xogos infantís, exposición de animais e prantas, un circuito de bicis e un lago con patos, ademais a carón do río hai un carril bici. Deixamos os coches na entrada que vai dar ao lago e a zona de xogos.
Andamos dirección a Tui, e aos poucos metros acaba o carril bici (o carril bici e moito mais longo dirección a Arbo) e xa atopamos un cartel que nos indica que imos entrar no paseo fluvial do río Miño que é de acceso só para peatóns. O paseo ten unha lonxitude duns 900 metros e está acondicionado con bancos e pontes de madeira e vai pegado ao río Miño. Acaba a uns escasos metros das illas Fillaboa e A Española (tamén coñecidas como illa grande e illa pequena).

A illa de Fillaboa é unha pequena illa que se atopa no medio do río Miño, é de propiedade española e se tiña proxectado facer nela unha aula da natureza e unha ponte para poder visitala (polo de agora non se pode pasar a ela andando). Ao acabar o paseo fluvial do Miño, seguimos o camiño por unha pista de terra e aos poucos metros xa é visible a illa Fillaboa, Na illa de Fillaboa confluén o Miño e a desembocadura do río Tea. O camiño desviase á dereita e comenzamos o paseo pola marxe dereita do río Tea, aos poucos metros imos dar cunha ponte pola que pasa o tren.
Illa de Fillaboa

O camiño na marxe dereita, vai moi pegado ao río e está sinalizada, a veces, con liñas azuis e brancas (non oficial) mentres que o de volta pola marxe esquerda xa vai un pouco mais alonxado do río.

A uns 800 metros da desembocadura atopamos a ponte romana de Fillaboa, unha ponte de catro arcos oxivais e por onde discurre o antigo camiño real a Tui (antiga capital do Reino de Galicia).

Seguimos o camiño e a un km aproximadamente da ponte romana atopamos os restos dun antigo muiño de auga. E 2 kms mais adiante chegamos á metade do percorrido que nolo indica a ponte do Cordeiro. Alí se atopa unha zona de adestramento de piragüismo e podemos ollar as estacadas, unhas estructuras de madeira que se utilizan para a pesca da lamprea.

Cruzamos a ponte do Cordeiro para pasar á outra marxe do río e xa nos atopamos cunhas mesas da área recreativa de Cordeiro. Alí fixemos a parada para beber e picar algo antes de continuar. A partires de ahí o camiño xa non transcurre tan pegado ao río e se pasa por varias leiras e  ainda que non é doado perderse porque hai que seguir sempre o mais pegado ao río posible, ningún cruce está sinalizado polo que o mellor é tirar de móvil con programas de seguimento de rutas (oruxmaps, mytracks, etc). 
Antigo muiño de auga

Seguindo o camiño chegamos ao outro lado da ponte romana que, esta vez, pasamos por riba e voltamos á outra marxe do río para continuar por onde viñemos. Comentar que ao chegar á ponte pola que pasa o tren en vez de coller o camiño polo que viñemos, á man dereita hai un caminiño que case non se ve e que vai totalmente pegado á beira do río e que vai dar á pista de terra na que acababa o paseo fluvial do río Miño. Ao chegar ao paseo fluvial do río Miño hai dúas opción para voltar ao parque da Canuda ou volver polo paseo fluvial ou seguir pola pista de terra. Nós collimos a pista de terra para non volver polo mesmo sitio, pero vos recomendamos que collades o paseo fluvial porque a pista de terra pasa pegada á vía do tren e non ten nada que ver, mentres que o paseo fluvial pasa a carón do río e é mais fotoxénico e agradable.

O mellor da ruta: que é recomendable para todas as idades e a ponte romana. O peor: a volta é mais sosa que a ida e non está sinalizada. Podedes ollar todas as fotos na sección de fotos.

Comentario: Tuvimos mejor suerte que la semana pasada y después de toda la semana lloviendo, la mañana del domingo nos dio una pequeña tregua suficiente para poder hacer esta agradable ruta. Salimos con algo de niebla pero acabó saliendo el sol y hasta nos llovió un poco, pero poca cosa. Es una ruta muy fácil de hacer prácticamente llana, sin desniveles, lo que la hace ideal para hacerla con pequeños y mayores.
Paseo fluvial del río Miño

La ruta la comenzamos en el Parque de A Canuda en Salvaterra do Miño, un enorme parque que se encuentra pegado al río Miño. Un parque de 35 mil metros cuadrados con todo tipo de instalaciones: baños, un anfiteatro, bancos y mesas para comer, zona de juegos infantiles, exposición de animales y plantas, un circuito de bicis y un lago con patos, además pegado al río hay un carril bici. Dejamos los coches en la entrada que va a dar al lago y la zona de juegos.

Andamos dirección a Tui, y a los pocos metros acaba el carril bici (el carril bici es mucho más largo dirección a Arbo) y ya encontramos un cartel que nos indica que vamos a entrar en el paseo fluvial del río Miño que es de acceso sólo para peatones. El paseo tiene una longitud de unos 900 metros y está acondicionado con bancos y puentes de madera y va pegado al río Miño. Acaba a unos escasos metros de las islas Fillaboa y A Española (también conocidas como illa grande e illa pequena).
Puente romano de Fillaboa

La isla de Fillaboa es una pequeña isla que se encuentra en medio del río Miño, es de propiedad española y se tenía proyectado hacer en ella un aula de la naturaleza y un puente para poder visitarla (por ahora no se puede pasar a ella andando). Al acabar el paseo fluvial del Miño, seguimos el camino por una pista de tierra y a los pocos metros ya es visible la isla Fillaboa. En la isla de Fillaboa confluyen el Miño y la desembocadura del río Tea. El camino se desvía a la dereicha y comenzamos el paseo por el margen derecho del río Tea, a los pocos metros vamos a dar con un puente por el que pasa el tren.

El camino en el margen derecho, va muy pegado al río y está señlizado, a veces, con líneas azules y blancas (no oficial) mientras que el de vuelta por el margen izquierdo ya va un poco más alejado del río.
Pequeña cascada

A unos 800 metros de la desembocadura encontramos el puente romano de Fillaboa, un puente de cuatro arcos ojivales y por donde discurre el antiguo camino real a Tui (antigua capital del Reino de Galicia).

Seguimos el camino y a un km aproximadamente del puente romano encontramos los restos de un antiguo molino de agua. Y 2 kms más adelante llegamos a la mitad del recorrido que nos lo indica el puente del Cordeiro. Allí se encuentra una zona de entrenamiento de piragüismo y podemos mirar las estacadas, unas estructuras de madera que se utilizan para la pesca de la lamprea.

Cruzamos el puente del Cordeiro para pasar al otro margen del río y ya nos encontramos con unas mesas del área recreativa de Cordeiro. Allí hicimos la parada para beber y picar algo antes de continuar. A partir de ahí el camino ya no transcurre tan pegado al río y se pasa por varias eras y aunque no es fácil perderse porque hay que seguir siempre lo más pegado al río posible, ningún cruce está señalizado por lo que lo mejor es tirar de móvil con programas de seguimiento de rutas (oruxmaps, mytracks, etc). 
Puente por el que pasa el tren

Siguiendo el camino llegamos al otro lado del puente romano que, esta vez, pasamos por encima y volvimos al otro margen del río para continuar por donde vinimos. Comentar que al llegar al puente por el que pasa el tren, en vez de coger el camino por el que vinimos, a mano derecha hay un caminito que casi no se ve y que va totalmente pegado a la orilla del río y que va a dar a la pista de terra en la que acababa el paseo fluvial del río Miño. Al llegar al paseo fluvial del río Miño hai dos opciones para volver al parque de A Canuda: o volver por el paseo fluvial o seguir por la pista de tierra. Nosotr@s cogimos la pista de tierra para no volver por el mismo sitio, pero os recomendamos que cojáis el paseo fluvial porque la pista de tierra pasa pegada a la vía del tren y no tiene nada que ver, mientras que el paseo fluvial pasa al lado del río y es más fotogénico y agradable.

Lo mejor de la ruta: que es recomendable para todas las edades y el puente romano. Lo peor: la vuelta es más sosa que la ida y no está señalizada. Podéis mirar todas las fotos en la sección de fotos.

Roteiro dos penedos da Picaraña (Ponteareas)

Tipo: Circular. Roteiro sinalizado

Inicio/Final: Convento de Canedo

Distancia Total: ??

Tempo total: Aprox. 3 horas

Altitude mínima/máxima: ???

Dificultade: Fácil

Data/Fecha: Domingo 12/1/2014

Comentario: Sentimos non podervos ofrecer a ruta para ollar e descargar porque nos fallou o gps. Choveunos todo o camiño e tampouco poidemos sacar moitas fotos por mor da intensa chuvia, agás algunhas co móvil. 


Convento de Canedo
A ruta comenzámola no Convento de Canedo. Xusto ao lado, baixando unhas escaleiras, hai un poste onde se sinaliza a ruta PRG 30 que sube á Picaraña. Está bastante ben sinalizada ata chegar ao refuxio de animais "Os biosbardos", ahí hai un cruce non sinalizado, nós collimos de frente e seguramente había que xirar á dereita. Fomos parar a unha estrada e seguimos esa estrada que da ao cumio da Picaraña. A estrada hai que abandonala para seguir coa ruta oficial, ainda que a sinalización está difícil de ver e vai dur xusto entre a capela de Santa Cruz e o Via Crucis que hai no alto da Picaraña. 
Refuxiándonos da chuvia

Alí enlazamos co PRG 120 e iniciamos o descenso. Ao pouco de comenzar o descenso nos atopamos cunha cacería polo que tivemos que alterar o noso percorrido. Chegamos ata un cruce e alí collimos o sendeiro que leva ao "penedo dos coellos", sendeiro que despois de varios kms abandoamos para volver a conectar co PRG 120.

De ahí chegamos ata unha estrada que seguimos ata chegar de novo ao Convento.

O peor da ruta o mal tempo, diluvio incluido, e a batida de cazadores. O mellor as vistas desde o alto da Picaraña e os Penedos e que imos ter que volver a facela con mellor tempo.

Comentario: Sentimos no poderos ofrecer la ruta para mirar y descargar porque nos falló el gps. Nos llovió todo el camino y tampoco pudimos sacar muchas fotos por la intensa lluvia, excepto algunas con el móvil. 


Mucho jabalí suelto
La ruta la comenzamos en el Convento de Canedo. Justo al lado, bajando unas escaleras, hay un poste donde se señaliza la ruta PRG 30 que sube a la Picaraña. Está bastante bien señalizada hasta llegar al refugio de animales "Os biosbardos", ahí hay un cruce no señalizado, nosotr@s cogimos de frente y seguramente había que girar a la derecha. Fuimos a parar a una carretera y seguimos esa carretera que da a la cumbre de la Picaraña. La carretera hay que abandonarla para seguir con la ruta oficial, aunque la señalización está difícil de ver y va a dar justo entre la capilla de Santa Cruz y el Via Crucis que hay en el alto de la Picaraña.

En el alto de A Picaraña
Allí enlazamos con el PRG 120 e iniciamos el descenso. Al poco de comenzar el descenso nos encontramos con una cacería por lo que tuvimos que alterar nuestro recorrido. LLegamos hasta un cruce señalizado y allí cogimos el sendero que lleva al "penedo dos coellos", sendero que después de varios kms abandonamos para volver a conectar con el PRG 120.

De ahí llegamos hasta una carretera que seguimos hasta llegar de nuevo al Convento.

Lo peor de la ruta: el mal tiempo, diluvio incluido, y la batida de cazadores. Lo mejor las vistas desde el alto de A Picaraña y los Penedos y que vamos a tener que volver a hacerla con mejor tiempo.

Roteiro Monte Tetón (Tebra)



Tipo: Circular. Roteiro sinalizado

Inicio/Final: Estrada PO-351 (Gondomar-Tomiño). Carretera PO-351 (Gondomar-Tomiño)

Distancia total: 10,27 kms

Tempo total: 3 horas e 36 minutos (en movimento 2 horas e 35 minutos)

Altitude mínima/máxima: 262 metros/464 metros

Dificultade: Fácil

Data/Fecha: Domingo 29/12/2013



View Larger Map


Descarga a ruta pinchando aquí.


Panel indicativo
Comentario: Para rematar o ano, escollimos esta ruta cortiña ao Ecoparque ecolóxico do Monte Tetón. A ruta comenzámola na estrada PO-351 que é a estrada que vai de Gondomar a Tomiño. Saimos de Gondomar pola estrada PO-340 dirección Tui, uns poucos kms mais adiante atoparedes unha rotonda na que se bifurca e unha vai para Tui e outra para Tomiño, collede a que vai para Tomiño. Tal como collemos a estrada para Tomiño empeza a costa arriba, pois xusto ao chegar ao alto, a man esquerda é onde está a entrada ao Monte Tetón. É doada de ver porque hai un cartel moi grande na estrada.

A entrada é unha pista forestal de terra, e aos poucos metros de coller esa pista está o inicio da ruta. Nós, sen embargo, recomendamos deixar os coches na estrada (pouco antes de chegar ao desvío para o Monte Tetón a man esquerda hai un anaco de estrada onde se poden deixar os coches) e facer eses poucos metros andando. 
Pequena fervenza

O comenzo da pista, nesta época do ano, está bastante enlamada pola chuvia e o paso de camións con madeira, coches de cazadores, motos... Se segue de frente e chegamos ao inicio real da ruta, onde atopamos un cartel indicativo, unha caseta e unhas mesas de madeira, tamén hai un aparcadoiro por senón queredes  deixar os coches na estrada. Nese punto a pista se bifurca e o cartel nos informa: se collemos á dereita é o inicio da ruta e se collemos á esquerda imos aos petroglifos. Como a pista é circular da igual por onde tirar ainda que o inicio é pola dereita, de ahí se vai a un pequeno parque forestal con mesas, un palco e unha pequena capela e de ahí se sube ao Monte Tetón, logo ao Miradoiro das Cachadas e se descende para ver os Petroglifos de Real Seco e Portaxes para logo volver ao inicio da ruta. Iso se o facedes ben, nós o fixemos, como non, ao revés así que faremos o comentario según a ruta que fixemos nós.


Panel indicativo do comenzo da ruta
Desde o inicio da pista xunto a estrada ata o inicio real da ruta o camiño é chan. Collemos á esquerda e aos poucos metros xa atopamos o indicativo dos Petroglifos de Portaxes. Hai que deixar a pista e subir o monte e chegamos aos Petroglifos de Portaxes que datan do 3000-2000 antes de Cristo. Os petroglifos atópanse nunhas rocas rodeadas dun paseo de madeira para que se poidan ver sen pisar as rocas, ademáis hai uns paneis informativos dos petroglifos. Os petroglifos (algúns) obsérvanse ben e teñen forma circular, cuadrangular e lineais.

Seguimos a ruta en ascensión e tras pasar por unha fonte e un panel informativo chegamos ao seguinte grupo de Petroglifos chamados de Real Seco. Nestes petroglifos se poden observar formas humanas, animais e ata o que pode ser un cometa.
Petroglifo de Portaxes

Seguimos no tramo final da ascensión para chegar ao miradoiro das Cachadas e ao alto do Monte Tetón que están pegados. O miradoiro ten unha vista espectacular do Val de Tebra, Val Miñor e o Baixo Miño. O miradoiro ten pegadas do incendio provocado que tivo lugar en agosto deste ano, e que afectou aos petroglifos e ao miradoiro cuias madeiras están totalmente queimadas, afortunadamente salvouse o panel cunha foto panorámica e explicativa do que se ve desde o miradoiro. 



Vistas desde o miradoiro das Cachadas
A carón do mirador está o cumio do monte Tetón no que se atopa un exe xeodésico que nos indica que estamos no punto mais alto a 474 metros de altitude. Para acceder ao alto hai que subir por rochas, o que fai que non sexa accesible a todo o mundo, ademais as rochas esbaran bastante porque nesta época están molladas.  De ahí empeza o descenso ata o punto de inicio, antes pasamos por unha área de descanso con fonte e un palco.

O mellor da ruta as vistas e os petroglifos por suposto e o peor os pirómanos. Ruta moi recomendable para facer con nenos, faciliña e accesible. Pinchando aquí e aquí podedes ollar dúas webs relacionadas co Monte Tetón.

Podedes ollar todas as fotos desta ruta na sección de fotos.

Comentario: Para acabar el año, escogimos esta ruta cortita al Ecoparque ecológico del Monte Tetón. La ruta la comenzamos en la carretera PO-351 que es la carretera que va de Gondomar a Tomiño. Salimos de Gondomar por la carretera PO-340 dirección Tui, unos pocos kms más adelante encontraréis una rotonda en la que se bifurca y una va para Tui y otra para Tomiño, coged la que va para Tomiño. Tal como cogemos la carretera para Tomiño empieza la cuesta arriba, pues justo al llegar al alto, a mano izquierda es donde está la entrada al Monte Tetón. Es fácil de ver porque hay un cartel muy grande en la carretera.
Caseta y mesas al inicio de la ruta

La entrada es una pista forestal de tierra, y a pocos metros de coger esa pista está el inicio de la ruta. Nosotras/os, sin embargo, recomendamos dejar los coches en la carretera (poco antes de llegar al desvío para el Monte Tetón a mano izquierda hay un trozo de carretera donde se pueden dejar los coches) y hacer esos pocos metros andando. 


Subiendo al petroglifo de Portaxes
El comienzo de la pista, en esta época del ano, está bastante embarrada por la lluvia y el paso de camiones con madera, coches de cazadores, motos... Se sigue de frente y llegamos al inicio real de la ruta, donde encontramos un cartel indicativo, una caseta y unas mesas de madera, también hay un aparcamiento por sino queréis  dejar los coches en la carretera. En ese punto la pista se bifurca y el cartel nos informa: si cogemos a la derecha es el inicio de la ruta y si cogemos a la izquierda vamos a los petroglifos. Como la pista es circular da igual por donde tirar aunque el inicio es por la derecha, de ahí se va a un pequeño parque forestal con mesas, un palco y una pequeña capilla y de ahí se sube al Monte Tetón, luego a Mirador das Cachadas y se desciende para ver los Petroglifos de Real Seco y Portaxes para luego volver a inicio da ruta. Eso si lo hacéis bien, nosotras/os lo hicimos, como no, al revés así que haremos el comentario según la ruta que hicimos nosotras/os.


Panel petroglifo de Real Seco
Desde el inicio de la pista junto a la carretera hasta el inicio real de la ruta el camino es liso. Cogemos a la izquierda y a pocos metros ya encontramos el indicativo de los Petroglifos de Portaxes. Hay que dejar la pista y subir el monte y llegamos a los Petroglifos de Portaxes que datan del 3000-2000 antes de Cristo. Los petroglifos se encuentran en unas rocas rodeadas de un paseo de madera para que se puedan ver sin pisar las rocas, además hay unos paneles informativos de los petroglifos. Los petroglifos (algunos) se observan bien y tienen forma circular, cuadrangular y lineales.

Seguimos la ruta en ascensión y tras pasar por una fuente y un panel informativo llegamos al siguiente grupo de Petroglifos llamados de Real Seco. En estes petroglifos se pueden observar formas humanas, animales y hasta lo que puede ser un cometa.


Coronando el Monte Tetón
Seguimos en el tramo final de la ascensión para llegar al mirador das Cachadas y al alto del Monte Tetón que están pegados. El mirador tiene una vista espectacular del Valle de Tebra, Valle Miñor y el Baixo Miño. El mirador tiene huellas del incendio provocado que tuvo lugar en agosto de este año, y que afectó a los petroglifos y al mirador cuyas maderas están totalmente quemadas, afortunadamente se salvó el panel con una foto panorámica y explicativa de lo que se ve desde el mirador.

Al lado del mirador está la cumbre del monte Tetón en el que se encuentra un eje geodésico que nos indica que estamos en el punto más alto a 474 metros de altitud. Para acceder al alto hay que subir por rocas, lo que hace que no sea accesible a todo el mundo, además las rocas resbalan bastante porque en esta época están mojadas. De ahí empieza el descenso hasta el punto de inicio, antes pasamos por un área de descanso con fuente y un palco.

Lo mejor de la ruta las vistas y los petroglifos por supuesto y lo peor los pirómanos. Ruta muy recomendable para hacer con niños, facilita y accesible. Pinchando aquí y aquí podéis mirar dos webs relacionadas con el Monte Tetón.

Podéis ver todas las fotos de esta ruta en la sección de fotos.

Roteiro Erville - Galiñeiro - Erville




Tipo: Circular. Roteiro sen sinalizar e enlaces co sendeiro GR 53.2 e co PRG 1

Inicio/ Final: Ermida da nosa Señora das Neves (Erville - Mos)

Distancia total:11,59 kms

Tempo total: 3 horas 52 minutos (en movimento 3 horas 19 minutos)

Altitude mínima/ máxima: 563m/763 metros

Dificultade: moderada/difícil

Data/Fecha: Domingo 15/12/2013

Este era o roteiro que nun principio tiñamos previsto facer...

... pero nos perdimos e fixemos este semellante





View Larger Map
Ermida de Nosa Señora das Neves
Comentario: A ruta comenza na parroquia de Erville (Mos). Unha vez chegamos en coche a Erville collemos a estrada que pasa polo centro cultural de Erville e seguimos esa estrada costa arriba ata chegar a un cruce, collemos á esquerda e  xa nos leva ata a Ermida da nosa señora das Neves que queda no alto do monte. Alí empezamos esta ruta.

Hai que comentar antes de nada que a ruta, é unha ruta sen sinalizar e por riba ten a dificultade de que hai sinalizacións non oficiais (flechas en amarelo, cruces en amarelo e azul) que o que fan é que para seguir a ruta fagan falta móviles con GPS e ainda así existe o risco de perder o camiño como nos pasou a nós. Tamén dicir que, por desgraza, como a maioría das rutas non existe sinalización, xa non da ruta, senón dos puntos de interese, polo que non aparecen por ningures os nomes dos altos que fomos subindo, nin información da súa altura ou do que se podía observar desde eles. Incluso nos roteiros sinalizados oficialmente que nos cruzamos, os sinais estaban bastante deteriorados ou non existen. Os nomes dos altos tiven que buscalos en Internet e tampouco foi doado saber o nome exacto dos altos onde estivemos.
Cruceiro en Erville
Antes de comenzar xa hai que facer unha parada para ollar a ermida, o cruceiro e as impresionantes vistas que se ven do val de Louriña desde unha torreta pegada ao cruceiro.
O camiño comenza e transcorre, ao principio, por pistas forestais amplas, e case chans e que se cruzan unhas con outras, sen sinalizacións nalgúns cruces e outros con sinalizacións que alguén fixo por outros motivos alleos ao sendeirismo. 

Así, nós bordeamos o Coto do mediodía (un dos altos polo que tiñamos que ter pasado) e seguindo diferentes pistas nos diriximos ao Monte dos Arruidos tamén chamado Lomo do Zorro. Desde o comenzo da subida ao Monte Arruidos ata a baixada do Galiñeiro Norte o transcurso da camiñata xa vai ser en ascenso e descenso todo o rato con pendentes máximas do 19% en subida e dun 17% en baixada.
O Coto do Mediodía

A subida ao Monte Arruidos faise por pista forestal e no cumio pódese observar unha das vistas mais espectaculares do sur de Pontevedra. Unha vista panorámica en 360 grados onde se poden ollar entroutras cousas: os vales de Louriña, Fragoso e Miñor, as Cíes, o Morrazo, o Faro de Budiño, o embalse de Zamáns, a serra da Groba, Monteferro, a praia de Patos... iso claro está se colledes un día despexado e subide abrigados porque o vento sopla bastante. No alto atópase unha caseta de vixiancia e comentar que é unha ruta asidua non só para sendeiristas senón tamén para ir en mountain bike. A serra do Galiñeiro está composta por varios picos: o Monte arruido, o Monte galiñeiro, o Galiñeiro Norte, o Galiñeiro sur e o Coto do Mediodía todas por riba dos 600 metros. A cresta do galiñeiro que é a que se ve desde Vincios son o Galiñeiro norte e o sur e son os que se ven desde a estrada, o resto quedan en interior. O Monte Galiñeiro queda por detrás do Galiñeiro norte e sur e é o pico mais alto de todos con 709 metros de altitude.
O Val Miñor desde o Monte Arruidos

Despois de sacar unhas cantas fotos comenzamos a baixada e nos diriximos ao Monte Galiñeiro. Xusto na ladeira do Monte Arruidos hai un pequeno bosque de pinos, collemos por ahí e comenzamos a ascensión ao Monte Galiñeiro. A subida é bastante escarpada e hai que facela entre pedras. No alto atopamos un exe xeodésico, ao que se pode subir, e que nos di que ese é o punto mais alto da serra. O vento soplaba bastante forte.

Seguimos camiño entre o Monte do Galiñeiro e o Galiñeiro norte e sur, que son dous picos que están pegados un ao outro. No medio paramos para facer un descanso e tomar forzas. Desde o Galiñeiro ata os dous picos norte e sur hai moi pouca distancia. A subida ao Galiñeiro sur a fixemos escalando os penedos, non hai ruta fácil de seguir polo que é unha ruta moi pouco recomendable para nen@s pequen@s ou xente moi maior ou con algunha limitación.


Coronando o Galiñeiro
De alí pasamos ao Galiñeiro norte, que si está sinalizado co PRG 1, ainda que tamén hai que escalar algún penedo para chegar ao seu cumio. Logo baixamos seguindo a sinalización do PRG1, e tras tomar varios atallos chegamos a unha fonte que sirve para que beban os cabalos e que está nun dos poucos cruces sinalizados oficialmente. Alí tivemos a desgraza de ver, ademais dun cabalo morto, a dous cabalos atados con cepos. No cruce, collemos de fronte dirección ao coto do mediodía, ao que non subimos e voltamos ao punto de partida.
Cabalos con cepos

O mellor da ruta, sen dúbida algunha, as impresionantes vistas desde calqueira dos cumios, incluso desde a ermida das Neves (á que se pode chegar en coche). Totalmente recomendables, e penso que imprescindibles. O peor é que na parte do Galiñeiro e o norte e sur, a ruta xa non é apta para todo o mundo e como pasa noutras moitas rutas nas que estivemos, non hai sinalización. Ademais seica hai proxectado un parque eólico, o que nos parece unha salvaxada (como os cepos nos cabalos), en vez de investir en sinalizar ben toda esta fermosa serra e coidar os seus bens materiais e inmateriais (vistas, castros, petrogifos, fontes, muiños, etc) queren destruila. Recomendamos e aconsellamos ollar a páxina da plataforma pola defensa do Galiñeiro e, sobre todo, que vos acerquedes ata alí para disfrutar desta serra.

Podedes ollar todas as fotos desta ruta na sección de fotos.


Comentario: La ruta comienza en la parroquia de Erville (Mos). Una vez llegamos en coche a Erville cogemos la carretera que pasa por el centro cultural de Erville y seguimos esa carretera cuesta arriba hasta llegar a un cruce, cogemos a la izquierda y ya nos lleva hasta la Ermita de nuestra señora das Neves que queda en el alto del monte. Allí empezamos esta ruta.
Vistas desde la ermita

Hay que comentar antes de nada que a ruta, es una ruta sin señalizar y por encima tiene la dificultad de que hay señalizaciones no oficiales (flechas en amarillo, cruces en amarillo y azul) que lo que hacen es que para seguir la ruta hagan falta móviles con GPS y aún así existe el riesgo de perder el camino como nos pasó a nosotr@s. También decir que, por desgracia, como la mayoría de las rutas no existe señalización, ya no de la ruta, sino de los puntos de interés, por lo que no aparecen por ningún lado los nombres de los altos que fuimos subiendo, ni información de su altura o de lo que se podía observar desde ellos. Incluso en las rutas señalizadas oficialmente que nos cruzamos, las señales estaban bastante deterioradas o no existen. Los nombres de los altos los tuve que buscar en Internet y tampoco fue fácil saber el nombre exacto de los altos donde estuvimos.
Antes de comenzar ya hay que hacer una parada para mirar la ermita, el cruceiro y las impresionantes vistas que se ven del valle de Louriña desde una torreta pegada al cruceiro.

Roca con forma de sapo
El camino comienza y transcurre, al principio, por pistas forestales amplias, y casi llanas y que se cruzan unas con otras, sin señalizaciones en algunos cruces y otros con señalizaciones que alguien hizo por otros motivos ajenos al senderismo. 

Así, nosotr@s bordeamos el Coto do mediodía (uno de los altos por el que teníamos que pasar) y siguiendo diferentes pistas nos dirigimos al Monte Arruidos también llamado Lomo do Zorro. Desde el comienzo de la subida al Monte Arruidos hasta la bajada del Galiñeiro Norte el transcurso de la caminata ya va a ser en ascenso y descenso todo el rato, con pendientes máximas del 19% en subida e de un 17% en bajada.
El Monte Arruidos desde el Galiñeiro

La subida al Monte Arruidos se hace por pista forestal y en la cumbre se puede observar una de las vistas más espectaculares del sur de Pontevedra. Una vista panorámica en 360 grados donde se pueden o observar entre otras cosas: los valles de Louriña, Fragoso y Miñor, las islas Cíes, el Morrazo, el Faro de Budiño, el embalse de Zamáns, la sierra de la Groba, Monteferro, la playa de Patos... eso claro está si cogéis un día despejado y subid abrigados porque el viento sopla bastante. En el alto se encuentra una caseta de vigilancia y comentar que es una ruta asidua no sólo para senderistas sino también para ir en mountain bike. La sierra del Galiñeiro está compuesta por varios picos: el Monte arruido, el Monte Galiñeiro, el Galiñeiro Norte, el Galiñeiro sur y el Coto do Mediodía todas por encima de los 600 metros. La cresta del Galiñeiro que es la que se ve desde Vincios son el Galiñeiro norte y el sur y son los que se ven desde la carretera, el resto quedan en interior. El Monte Galiñeiro queda por detrás del Galiñeiro norte y sur y es el pico más alto de todos con 709 metros de altitud.
Subiendo el Galiñeiro

Después de sacar unas cuantas fotos comenzamos la bajada y nos dirigimos al Monte Galiñeiro. Justo en la ladera del Monte Arruidos hay un pequeño bosque de pinos, cogimos por ahí y comenzamos la ascensión al Monte Galiñeiro. La subida es bastante escarpada y hay que hacerla entre piedras. En el alto econtramos un eje geodésico, al que se puede subir, y que nos dice que ese es el punto más alto de la sierra. El viento soplaba bastante fuerte.

Seguimos camino entre e Monte Galiñeiro y el Galiñeiro norte y sur, que son dos picos que están pegados uno al otro. En el medio paramos para hacer un descanso y tomar fuerzas. Desde el Galiñeiro hasta los dos picos norte e sur hay muy poca distancia. La subida al Galiñeiro sur la hicimos escalando las rocas, no hay ruta fácil de seguir por lo que es una ruta muy poco recomendable para niñ@s pequeñ@s o gente muy mayor o con alguna limitación.

Vistas desde el Galiñeiro norte

De allí pasamos al Galiñeiro norte, que sí está señalizado con el PRG 1, aunque también hay que escalar alguna roca para llegar a su cima. Luego bajamos siguiendo la señalización del PRG1, y tras tomar varios atajos llegamos a una fuente que sirve para que beban los caballos y que está en uno de los pocos cruces señalizados oficialmente. Allí tuvimos la desgracia de ver, además de un caballo muerto, a dos caballos atados con cepos. En el cruce, cogimos de frente dirección al Coto do mediodía, al que no subimos y volvimos al punto de partida.
Fuente para caballos

Lo mejor de la ruta, sin duda alguna, las impresionantes vistas desde cualquiera de las cimas, incluso desde la ermita das Neves (a la que se puede llegar en coche). Totalmente recomendables, y pienso que imprescindibles. Lo peor es que en la parte del Galiñeiro y el norte y sur, la ruta ya no es apta para todo el mundo y como pasa en otras muchas rutas en las que estuvimos, no hay señalización. Además hay proyectado un parque eólico, lo que nos parece una salvajada (como los cepos en los caballos), en vez de invertir en señalizar bien toda esta hermosa sierra y cuidar sus bienes materiales e inmateriales (vistas, castros, petrogifos, fuentes, molinos, etc) quieren destruirla. Recomendamos y aconsejamos mirar la página de la plataforma pola defensa do Galiñeiro y, sobre todo, que os acerquéis hasta allí para disfrutar de esta sierra.


Podéis ver todas las fotos de esta ruta en la sección de fotos.


Roteiro dos muiños de Riomaior e Portiño - Monte das Barreiras (Vilaboa)




Tipo: Circular. PR-G 102 e ruta sen sinalizar

Inicio/ Final: Casa da Cultura de Riomaior (Santa Cristina de Cobres, Vilaboa)

Distancia total:15,9 kms

Tempo total: 4 horas 44 minutos (en movimento 4 horas 10 minutos)
Altitude mínima/ máxima: 4m/457 metros
Dificultade: Fácil/Moderada

Data/Fecha: Domingo 01/12/2013


View Ruta dos Muiños do Riomaior in a larger map
View Ruta Dos Muiños do Regato Portiño in a larger map

Casa da cultura de Riomaior
Comentario: Ruta circular con dúas partes ben diferenciadas, unha case lineal con pouca pendente e ben sinalizada e outra con pendentes de ata  21% en subida e o 26% en baixada e pouco sinalizada con bastantes posibilidades de perderse. Sen dúbida, a parte mais atractiva desta ruta a configura a 1ª parte e a que mais tempo deste comentario nos vai levar detallar. Esta 1ª parte da ruta é a chamada Ruta dos muiños de Río seco e dos muiños do regato Portiño. Unha ruta lineal de 5,05 kms (ida e volta) na que se poden ollar ata 34 muiños de auga situados ao longo de dous regatos: Riomaior e Portiño. A ruta comenza na Casa da Cultura de Riomaior, na parroquia de Santa Cristina de Cobres, pertencente ao Concello de Vilaboa. En coche é doado chegar ata alí e a ruta está ben sinalizada.


Muiños e ponte sobre o Riomaior
A ruta está a carón da Casa da Cultura, e onde comenza hai uns paneis informativos da ruta, dos muiños (partes que o forman), e da fauna e flora que nos podemos atopar no sendeiro. Aos poucos metros de comenzar xa atopamos o primeiro muiño. No longo da ruta atoparemos ata 34 muiños de auga bastante ben conservados a maioría (creo lembrar que só había un en ruinas). Quince se atopan no regato Riomaior e o resto no regato Portiño. 

A ruta transcorre sempre pegada ao caudal do río e entre leiras e zonas de bosque autóctono, con pontes de madeira ben conservadas cada vez que hai que cruzar o regato, ademais podemos disfrutar do transcorrer de pequenas fervenzas e do son de diferentes aves e da auga do regato que, nesta época, rebosa. En resume, unha primeira parte do percorrido mais que recomendable, faciliña de facer e moi boa de disfrutar, para facela con calma e disfrutar de cada rincón que nos deixa esta idílica paraxe.


O grupo coa Ría de Vigo de fondo
Acabada a ruta dos muiños, collimos outra ruta xa non sinalizada e tiramos de GPS (non sen perdernos mais dalgunha vez) para chegar ata o monte das Barreiras onde hai unha espectacular vista do fondo da Ría de Vigo. Con esta 2ª parte da ruta non me vou explaiar moito porque non merece a pena, é unha ruta totalmente sosa e por momentos incómoda. Transcurre todo o tempo por pistas forestais, e nalgúns tramos por estrada co que a paisaxe que acompaña todo o tempo son eucaliptos e pinos, ademais hai pendentes que chegan ao 21% en subida, ainda que iso non é o incómodo, senón a baixada de volta desde o monte con pendentes en baixada de ata o 26% por cento por pistas cheas de pedras, o que non é o mais propicio nin para os pés nin para os xeonllos. O único destacable son as vistas desde o Monte das Barreiras, pero non sei ata que punto merece a pena pegarse todo o tute ata alí xa que nin siquera hai un miradoiro para contemplar as vistas, xa que son desde a propia pista forestal.

Polo tanto, en resume, recomendámosvos facer soamente a ruta dos muiños de Riomaior e Portiño, unha ruta agradable, curta e fácil de facer. Podedes ollar todas as fotos desta ruta na sección de fotos.


Panel informativo de la ruta
Comentario: Ruta circular con dos partes bien diferenciadas, una lineal con poca pendiente y bien señalizada y otra con pendientes de hasta  21% en subida y el 26% en bajada y poco señalizada con bastantes posibilidades de perderse. Sin duda, la parte más atractiva de esta ruta la configura la 1ª parte y la que más tiempo de este comentario nos va llevar detallar. Esta 1ª parte de la ruta es la llamada “Ruta dos muiños de Ríomaior e dos muiños do regato Portiño” (“Ruta de los molinos de Riomaior y de los molinos del regato Portiño”). Una ruta lineal de 5,05 kms (ida y vuelta) en la que se pueden observar hasta 34 molinos de agua situados a lo largo de dos regatos: Riomaior y Portiño. La ruta comienza en la Casa de la Cultura de Riomaior, en la parroquia de Santa Cristina de Cobres, perteneciente al Ayuntamiento de Vilaboa. En coche, es fácil llegar hasta allí y la ruta está bien señalizada.

Pequeña cascada en el Riomaior
La ruta está pegada a la Casa de la Cultura, y donde comienza hay unos paneles informativos de la ruta, de los molinos (partes que lo forman), y de la fauna y flora que nos podemos encontrar en el sendero. A los pocos metros de comenzar ya encontramos el primer molino. En el transcurso de la ruta encontraremos hasta 34 molinos de agua bastante bien conservados la mayoría (creo recordar que sólo había uno en ruinas). Quince se encuentran en el regato Riomaior y el resto en el regato Portiño. 

La ruta transcurre siempre pegada al caudal del río y entre campos y zonas de bosque autóctono, con puentes de madera bien conservados cada vez que hay que cruzar el regato, además podemos disfrutar del transcurrir de pequeñas cascadas y del sonido de diferentes aves y de la agua del regato que, en esta época, rebosa. En resumen, una primera parte del recorrido mas que recomendable, fácil de hacer y muy buena de disfrutar, para hacer la con calma y disfrutar de cada rincón que nos deja este idílico paraje.

Detalle de uno de los molinos de agua
Acabada la ruta de los molinos, cogimos otra ruta ya no señalizada y tiramos de GPS (no sin perdernos mas de alguna vez) para llegar hasta el “Monte das Barreiras” donde hay una espectacular vista del fondo de la Ría de Vigo. Con esta 2ª parte da ruta no me voy a  explayar mucho porque no merece la pena, es una ruta totalmente sosa y por momentos incómoda. Transcurre todo el tiempo por pistas forestales, y en algunos tramos por carretera con lo que el paisaje que acompaña todo el tiempo son eucaliptos y pinos, además hay pendientes que llegan al 21% en subida, aunque eso no es lo incómodo, sino la bajada de vuelta desde el monte con pendientes en bajada de hasta el 26% por pistas llenas de piedras, lo que no es lo más propicio ni para los pies ni para las rodillas. Lo único destacable son las vistas desde el Monte das Barreiras, pero no sé hasta que punto merece la pena pegarse todo el tute hasta allí ya que ni siquiera hay un mirador para contemplar las vistas, ya que son desde la propia pista forestal.

Por lo tanto, en resumen, os recomendamos hacer solamente la ruta de los molinos de Riomaior y Portiño, una ruta agradable, corta y fácil de hacer. Podéis mirar todas las fotos de esta ruta en la sección de fotos.

No hay comentarios:

Publicar un comentario